Recensie: Hard werken en niet zeuren -

In 2017 debuteerde Simone Atangana Bekono als dichter met haar bekroonde bundel hoe de eerste vonken zichtbaar waren. Inmiddels is haar debuutroman Confrontaties een feit. Hierin geeft de schrijfster je een inkijkje in het leven van een pubermeisje dat vastzit in een jeugddetentiecentrum. Atangana Bekono laat zien hoe de hoofdpersoon de tijd probeert door te komen in het alledaagse leven van de instelling.

Door Nora van Ouwerkerk

In Confrontaties wordt de zestienjarige Salomé Atabong, de dochter van een Kameroense vader en een Nederlandse moeder, door haar ouders opgevoed met het idee dat je hard moet werken en niet moet zeuren. Ondanks de ellendige situaties waarin ze op school terechtkomt, probeert ze vast te houden aan dit advies: ‘Mijn gezicht werd op de lichamen van naakte vrouwen in vieze blaadjes geplakt, op de deuren van kluisjes gehangen. Dat is jaar twee. Ik zeurde niet. Mijn rugtas in de prullenbak geleegd, mijn kleren tijdens gym onder de douche gelegd, dan werd de kraan opengedraaid. Ik zeurde niet.’
Dat hard werken en niet zeuren niet altijd genoeg is, blijkt uit de vele aanvaringen die Salomé heeft met racistische schoolgenoten en buren: ‘Papa vindt dat als iemand je kutneger noemt, je daarop moet reageren met hoge cijfers. Niet dat een negen voor Nederlands mij ooit het geweldige gevoel gaf dat sommige klasgenoten leken te hebben als ze me uitscholden voor aap.’ Salomé koos voor geweld. Uiteindelijk moet ze zes maanden in een jeugddetentiecentrum blijven, omdat ze twee klasgenoten heeft aangevallen. Ook in het jeugddetentiecentrum ontkomt Salomé niet aan racisme. Haar begeleider heeft in het verleden deelgenomen aan een tv-programma over Afrika waarin hij denigrerende en stompzinnige opmerkingen maakte over het continent en de inwoners. Hierdoor wil en kan Salomé zich een lange tijd niet laten helpen tijdens de therapiesessies in het centrum.
Het leven in het detentiecentrum is ingewikkeld voor Salomé, thuis is het echter ook niet eenvoudig. Haar vader is ernstig ziek. De beschrijvingen van haar zorgen en angsten maken het verhaal indringend. Salomé denkt terug aan een les Oudheidkunde waarin ze foto’s te zien kreeg van Griekse beelden met atletische lichamen: ‘Ik stel me voor hoe een van die beelden langzaam steeds verder uitgehouwen wordt tot het niets meer is dan een mager mannetje op een sokkel. Mijn vader als ik thuis ben. Het marmer is niet meer romig wit maar vuilgrijs. Het oude brons dat helemaal groen geworden is. (…) Koperroest. Dat komt door regen of oxidatie. Dat je een patinalaag ontwikkelt op je door de kanker uitgemergelde lijf, zo stel ik het me voor met die pillen, en dat papa als ik terug ben onder de groene korsten zit, zijn binnenkant zuur door alle sappen in zijn lijf die niet meer in balans zijn door die cellen die hem doodmaken, dat hij niet eet en zich dus niet kan verweren’.
Met name deze passages waarin Salomé nadenkt over haar eigen angsten, keuzes en gevoelens maken haar personage in Confrontaties sterk. Atagana Bekono heeft er geen moeite mee om het alledaagse leven in het jeugddetentiecentrum af te wisselen met intieme momenten van persoonlijke gedachten, reflecties en gevoelens van de hoofdpersoon. Salomé komt erachter dat ze niet altijd zo is geweest, maar op een gegeven moment juist zo boos en agressief is geworden: ‘Ik ben niet altijd zo geweest, maar sinds vorige zomer, misschien al wel wat langer, is het chaos in mijn hoofd. Zoals met de wekker die Savanna de eerste dag op mijn nachtkastje zette, hoop ik al een tijd dat het alarm afgaat en ik gewoon in een ander leven wakker word. Andere Salomé haalt tienen voor proefvertalingen Grieks, is op vakantie, speelt piano zonder bladmuziek, en ik ben in een heel vreemde, parallelle tijd terechtgekomen.’
Racisme is een onderwerp waar Atangana Bekono zich in meerdere werken mee bezighoudt. Ook in haar debuutroman Confrontaties heeft zij dit belangrijke onderwerp een mooie plaats gegeven.