In Piet Paaltjens in beeld laat Marc Weikamp met zijn tekeningen zien dat de melancholie van een negentiende-eeuwse dichter nog altijd tot de verbeelding spreekt.
In 1867 verscheen Snikken en grimlachjes, de enige bundel die predikant François HaverSchmidt uitbracht onder de naam Piet Paaltjens. In zijn werk spotte hij graag met de depressies waar hij zelf mee kampte. Zo zien we in het gedicht ‘De zelfmoordenaar’ hoe een lijk seizoenen lang onopgemerkt in een boom hangt, totdat zijn vallende schoen de date van twee tortelduifjes verstoort: ‘In een wip was de lust om het vrijen gebluscht / Bij het paar. Zelfs geen woord dorst het te spreken. / ’t Zag van schrik zóó spierwit als een laken, wen dit / Reeds een dag op het gras ligt te bleeken.’
Precies honderdvijftig jaar laten komen de gedichten van HaverSchmidt opnieuw tot leven in Piet Paaltjens in beeld, een afwisselende bloemlezing van negen bekende en onbekende gedichten van HaverSchmidt. Striptekenaar Weikamp gaf elk gedicht een eigen identiteit: hij maakte niet alleen negen prachtige titelpagina’s, maar werkte daarnaast ieder stukje poëzie in twee aparte grondkleuren uit. Maar er is ook genoeg samenhang. Dat komt met name omdat Weikamp de negentiende-eeuwse woorden van de dichter volledig intact laat, maar die wel begeleidt met tekeningen van hedendaagse taferelen. Dus zingt een smartlappenzanger de tekst ‘Zoo gij de maan zelf niet waart / ‘K zou zeggen: loop naar de maan’, en verzucht een jongen dat een meisje met een Starbucks-beker ‘in stilte geëngageerd [is] met een luitenant’.
Memorabel is Weikamps bewerking van het gedicht ‘Aan Rika’ – misschien wel het bekendste Paaltjens-gedicht – waarin een jongen en een meisje in passerende treinen een kort moment met elkaar delen en hij hoteldebotel op haar wordt. Op de tekeningen zien we hoe de jongen, omringd door verveelde smartphone- en krantstaarders in zijn coupé, zich inbeeldt dat twee NS-treinen samenkomen in een hartvormige botsing. Ondertussen klinken de woorden van Paaltjens door: ‘Maar Rika, wat kan zaalger voor mij zijn / dan onder helsch geratel en gestamp / met u verplet te worden door één trein?’
Goed, Piet Paaltjens in beeld is geen perfecte stripdichtbundel – niet elke modernisering werkt even goed, en er staat een typefoutje in een van de gedichten. Toch is het Weikamp snel vergeven: met deze verder mooi verzorgde, originele bewerking laat hij zien dat de wereld van Paaltjens ook in onze tijd nog voor flink wat snikken en grimlachjes kan zorgen.
Boekgegevens
Marc Weikamp, Piet Paaltjens in beeld, Uitgeverij Syndikaat (€ 14,95)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie februari 2017
