In De ontmaskering van Timboektoe beschrijft Benno Graas de bootreis over de Niger die hem en zijn vrouw dwars door Afrika voerde. Hun eindbestemming: het mythische Timboektoe.
‘Ik ruik de geur van kruiden, geroosterd vlees, verbrande kippenveren, benzine, rubber en muf stof’, schrijft Graas in het begin van het boek. Het is een omschrijving die je fantasie prikkelt en je zintuigen op scherp zet. Het leven aan boord van de overvolle vrachtboot is echter ook afzien. Alle mannen moeten regelmatig uitstappen als de boot weer eens vastloopt in de ondiepe rivier, in de provisorische wc liggen de mango’s te weken in drollenresten, en de boot zit vol kakkerlakken die ’s nachts in oren kruipen. Daarbovenop voert Graas een nachtelijke strijd met zijn medepassagiers om zijn slaapterritorium te behouden – met een strootje prikt hij in hun voetzolen wanneer ze te dichtbij komen.
Braas is een goede verteller, die zich op vanzelfsprekende wijze over het continent beweegt. Hij weet de sfeer van zijn omgeving goed over te brengen, waardoor je de ene keer de loomheid van het nietsdoen voelt, en dan weer de onmacht als de boot voor de zoveelste keer vastloopt. De auteur spreekt zelf van een ‘melohumoristische reis’. Soms krijgt het melo-gedeelte helaas wat de overhand, bijvoorbeeld wanneer Graas op bijna hallucinerende wijze over een zonsverduistering vertelt. Ook laat zijn schrijfstijl zo nu en dan wat te wensen over (‘Het zweet heeft zich bedachtzaam teruggetrokken alsof het weet dat dit geen moment is om zich gewonnen te geven.’).
Toch is De ontmaskering van Timboektoe een erg leuk boek. Graas’ nieuwsgierigheid naar de wereld om hem heen en zijn interesse voor andere culturen werkt aanstekelijk. Het verhaal kabbelt net zo rustig voort als de rivier waarop hij vaart, maar blijft onverminderd boeien. De auteur geeft het dagelijks leven aan boord mooi weer: ‘Enkele mannen scheppen water uit de rivier in hun theepotje of nemen een slok. Andere wassen kleren en hangen het natte goed te drogen over de boeg. Een groepje Touaregs, op weg naar de medressas van Timboektoe, zit in lotushouding Koranteksten te reciteren.’
Daarnaast bevat het boek veel prachtige kleurenfoto’s van het dagelijks leven in Malinese plaatsen als Djenné, Mopti en Dire en van hun heiligdommen en kleurrijke bevolking. Graas geeft met dit boek een interessante inkijk in een onvoorstelbare wereld.
Boekgegevens
Benno Graas, De ontmaskering van Timboektoe, B.M. Graas Uitgever, ISBN 978 90 902 8682 2 (€ 14,95)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie februari 2015
