In het debuut van Nicole Panteleakos, In de ruimte is het stil, leren we Nova kennen. Een autistisch meisje van twaalf jaar, wiens oudere zus Bridget op een dag zomaar wegloopt van het pleeggezin waar ze wonen. Ze heeft Nova beloofd dat ze terugkomt op de dag dat de Challenger op zal stijgen: 28 januari 1986.
Door Maaike de Vries
Nova en Bridget worden door de jeugdzorg uit huis geplaatst als hun moeder doordraait. Nova is dan vijf jaar. Ze komen in veel verschillende pleeggezinnen terecht en hebben het niet gemakkelijk, maar de zussen hebben veel aan elkaar. Ze delen hun liefde voor ruimtereizen, de muziek van David Bowie (met name het nummer Space Oddity) en het boek De kleine prins.
Omdat Nova niet kan spreken en af en toe raar beweegt, wordt ze afgeschilderd als achterlijk. Maar nadat Bridget weg is, krijgt ze nieuwe, liefdevolle pleegouders en gaat ze ook naar een nieuwe school, waar ze vrienden maakt en steeds beter leert te communiceren. Voor het eerst wordt Nova serieus genomen: haar pleegouders geloven dat Nova slim en gevoelig is, ze ontdekken dat ze kan lezen en alles kan begrijpen wat er tegen haar gezegd wordt. Ze kan alleen niet praten.
Dat machteloze gevoel spreekt uit alle bladzijden: Nova wil zo graag dingen vragen en zeggen, maar ze kan het niet. Dus vertrouwt ze haar gedachten toe aan ‘brieven’ aan haar zus die ze niet echt schrijft, maar in haar hoofd bedenkt. Het ware verhaal van de verdwijning van Bridget wordt haar niet verteld.
Op de dag van de lancering is ze op school. Samen met haar klasgenoten en de leraren is ze getuige van de noodlottige lancering van de Challenger. De spaceshuttle valt 73 seconden na lancering uit elkaar, waarbij alle zeven bemanningsleden omkomen. Terwijl Nova hiernaar kijkt, weet ze opeens waar haar zus naartoe gegaan is. Ze rent weg en het laatste puzzelstukje valt op zijn plaats.
Het feit dat het boek in de jaren 1980 speelt en verwijst naar andere boeken, personen, historische gebeurtenissen en muziek die de jeugd van nu waarschijnlijk niet kent, maakt het boek best lastig te lezen voor de doelgroep. Ik denk dat het geschikt is voor kinderen vanaf ongeveer twaalf jaar. Vooral kinderen die iemand kennen met autisme – bijvoorbeeld een klasgenoot, broer of een zus – zullen kunnen meeleven met Nova.
In de ruimte is het stil is een spannend en ontroerend jeugdboek. Het zit ingenieus in elkaar, je merkt dat de auteur het verhaal met zorg wilde vertellen. Je moet er als je het uit hebt even van bijkomen. De tranen stonden in mijn ogen tijdens het lezen van het einde. Nova is zo’n levensecht meisje: je wilt dat het goed komt.
Boekgegevens
Nicole Panteleakos, In de ruimte is het stil, vertaling: Lidwien Biekman, Uitgeverij Van Goor, 248 pagina’s (€ 18,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juli 2020.
