Hoe is het om te leven op een eiland? Idyllisch, eenzaam, met eindeloze vrijheid of juist beperkt in mogelijkheden? Fotografe Nicole Franken en journaliste Anneke de Bundel bezoeken eilandgemeenschappen op 60 graden noorderbreedte. In Eiland Blues vertellen ze de bijzondere verhalen van de mensen die ze daar ontmoeten.
Jacomijn van Kempen
Wonen op een noordelijk, dunbevolkt eiland: het spreekt tot de verbeelding, maar tegelijkertijd is het moeilijk voor te stellen hoe het is als zo’n eiland daadwerkelijk je dagelijkse leefomgeving vormt. De Bundel en Franken nemen je mee op hun reis naar verschillende eilanden in verschillende landen. Ze laten de lezer via hun boek kennismaken met de bewoners en beantwoorden terloops vragen over het eilandleven. Hoe zit het bijvoorbeeld met scholing, medische zorg en toekomstperspectieven voor jongeren?
Het resultaat is een mooi geschreven reisverslag over het leven in een eilandgemeenschap. Een verhaal over ultieme vrijheid en uitgestrekte natuur, over saamhorigheid en eenzaamheid. Maar ook over het steeds kleiner worden van de gemeenschappen: ‘Weinig mensen betekent minder voorzieningen en dus vertrekken mensen en blijven er nog minder voorzieningen over. Een spel dat slecht valt te winnen.’
Eiland Blues leest makkelijk weg. Het boek is opgedeeld in hoofdstukken waarin telkens een ander eiland wordt verkend. In kleine alinea’s passeren veel aspecten van het eilandleven de revue. Het samenleven in zo’n gemeenschap bijvoorbeeld. De isolatie van het vasteland maakt dat men op elkaar is aangewezen. ‘Als je op een eiland woont, moet je respecteren dat mensen anders zijn. Je moet mensen tolereren én van de zee houden. Anders kun je beter in Oslo gaan wonen.’ De betekenis van het vormen van zo’n gemeenschap komt mooi tot uitdrukking in het verhaal over het eiland Rovaer. In ‘de ramp van Rovaer’ zijn veel mannen op zee omgekomen in een storm. Vrouwen en kinderen bleven achter en waren genoodzaakt elkaar te steunen, met elkaar te delen en samen te werken. ‘“Die ramp,” zegt Ingrid, “is in onze ziel geëtst. Ieder huishouden verloor die nacht geliefden. Het heeft ons getekend.”’
De tekst in Eiland Blues is goed geschreven, maar de foto’s vertellen de verhalen minstens zo treffend. Ze nemen je mee naar leeggelopen dorpen en gesloten winkels, naar ongerepte landschappen vol wind, water, ijs en stenen. Ze tonen je de eilandbewoners met verweerde gezichten en liefde voor de natuur in hun ogen. ‘Kennelijk was het genoeg voor hen om hier te blijven. En ook voor mij is dit genoeg. Meer heb je als mens niet nodig. Toch?’
Boekgegevens
Anneke de Bundel en Nicole Franken, Eiland Blues, KNNV Uitgeverij, 159 pagina’s (€ 24,95)
