De bestemming en de reis ernaartoe. Een zonderlinge Duitse wetenschapper en een jonge suïcidale Japanner reizen samen door het land van de rijzende zon, ieder met een eigen bestemming. In De pijnboomeilanden combineert Marion Poschmann op een mooie manier filosofie, humor en Japanse poëzie met een reisverhaal.
Door Mieke van Meer
Gilbert Silvester, onderzoeker van baarden, is er na een droom van overtuigd dat zijn echtgenote hem bedriegt. Hij stapt op de eerste de beste intercontinentale vlucht en belandt in Japan. Op het station ontmoet hij Yosa, een jongeman met een opplaksikje. Hij wil zich voor de trein werpen, omdat hij bang is niet te slagen voor zijn examens. Gilbert weet Yosa te overreden ‘dat er een betere plek bestond voor zijn voornemen’. En zo worden ze reisgenoten. Yosa gebruikt als handboek The complete manual of suicide en Gilbert de verhalen van de Japanse haiku-meester Basho, die naar het noorden van Japan reist om ‘al het wereldse achter zich te laten’ en ‘zich van de maatschappij af te keren om zijn poëtische visie te volgen, een frisse blik op de wereld te ontwikkelen. (…) Hij verlangt naar de maan boven Matsushima. Matsushima, mooiste plek van Japan, baai van de pijnboomeilanden.’
Wie ooit een boek van hem las, ziet ongetwijfeld Murakami-achtige elementen terug in De pijnboomeilanden. Niet alleen de setting in Japan en de typisch Japanse gewoonten komen overeen, ook de zonderlinge eenzame mannen, de diepzinnige gedachten en de gebeurtenissen waarvan je nooit helemaal zeker bent of het dromen zijn of de werkelijkheid, doen sterk denken aan het werk van Murakami. Marion Poschmann weet wel raad met deze magisch-realistische elementen, zonder dat het zwaar wordt. Dat komt onder andere door haar heldere schrijfstijl, waarin ze humor afwisselt met poëtische beschrijvingen: ‘Hij naderde Matsushima niet zozeer reizend als wel glijdend of sluipend, slakkensloom tastend voortbewegend, wolkengezapig aan glibberend.’
De pijnboomeilanden is maar een kort verhaal. Om alle diepzinnigheid te kunnen doorgronden moet je het boek eigenlijk een tweede keer lezen. ‘Deze reis, die als doel had afstand te nemen van en toenadering te zoeken tot, was niets anders dan de concentratie op de ruimte die daardoor ontstond.’ Voor Gilbert Silvester blijkt de reis belangrijker dan de bestemming. En deze boeddhistische wijsheid is ook volledig van toepassing op Poschmanns verhaal met een open einde. Of Gilbert en zijn vrouw weer bij elkaar komen blijft de vraag, maar ‘Mathilda, liefste, (…) We zien elkaar in Tokio. Het is allemaal doodeenvoudig, kom naar mij toe in Japan. De bladeren beginnen te verkleuren.’
4 boekies
Boekgegevens
Marion Poschmann, De pijnboomeilanden, vertaling: Annemarie Vlaming, Uitgeverij Ambo|Anthos, 176 pagina’s (€ 19,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie 5 november 2018.
