Tijdens de licht surrealistische openingsavond van Poetry International 2014 nam een twintigtal dichters hun publiek mee naar de wereld van het protocol: een universum vol absurde regels voor het praten tegen paarden, het ontbijten met de familie en het starten van een schriftelijk restaurant.
Handleidingen, instructies, do’s en don’ts: is er een minder poëtisch onderwerp te bedenken dan de taal van het protocol? Festivaldirecteur Bas Kwakman, die de avond opent met het voorlezen van gortdroge verplegersinstructies rondom tandenpoetsen, beweert het tegendeel: ‘Dichters houden juist van protocol.’
De dichters die vanavond het podium beklimmen – en afkomstig zijn uit alle hoeken van de wereld – bezingen dan ook ieder op geheel eigen wijze de protocols die ze in hun leven tegenkomen. Nederlander Micha Hamel beschrijft wat er dagelijks van hem verwacht wordt nadat de kinderen naar school zijn gebracht. Ondertussen somt Mohamed Al-Harthy (Oman) de regels op voor het starten van een café, en bestudeert de Noorse Monica Aasprong het protocol van de zon. Maar ook het absurde wordt niet geweerd: waar Canadees Adam Dickinson de rol van kunsthars in de wereld bezingt, laat Amerikaan Julian Talamantez Brolanski met zijn gedicht ‘Horse vision’ horen hoe je een paard ultiem kan beledigen door hem te wijzen op de blinde vlek in zijn gezichtsveld.
Terwijl de buitenlandse dichters voordragen, worden vertalingen in het Nederlands en Engels op een groot scherm geprojecteerd. Het is een intrigerend totaalbeeld, en de verleiding is groot om het gedicht in al deze incarnaties te willen volgen. Poëzie vertalen is een vak apart, waarbij klank en ritme meestal even belangrijk zijn als betekenis. Zo valt al gauw op dat de Engelse en Nederlandse vertalers bij het gedicht van Hu Xudong (China) zeer uiteenlopende keuzes hebben gemaakt. Het tempo waarmee de voordragers je naar de volgende strofe leiden is echter te snel om er diep over na te denken. En toegegeven: als je de vertalingen laat voor wat het is, kun je genieten van de schat aan klanken die vanavond in verschillende talen de zaal in schallen.
[quote]Het is genieten van de schat aan klanken die vanavond in verschillende talen de zaal in schallen.[/quote]
Deze openingsavond is echter meer dan een verzameling voordrachten. Sterker nog: het zijn de uitingen in beeld en geluid die de voorstelling een David Lynch-achtige sfeer meegeven. Tussendoor zien we korte, absurdistische instructiefilmpjes en projecties van kaarten met overal heen wijzende pijltjes. Ter begeleiding van Vlaming Paul Bogaers gedicht ‘Al wie opgewekt is…’ maken we kennis met een stoet vrijwilligers, die allemaal rondlopen met een naambordje met ‘Sylvia’ of ‘Geoffrey’ erop. ‘Al wie opgewekt is, mag naar zaal Paardenbloem. / Dat geldt ook voor iedereen die sterk en spontaan is. / ook sociale of stoere personen gaan met Geoffrey mee,’ spreekt Bogaers, en voegt daaraan toe: ‘Nog even jullie aandacht. Ook zelfverzekerde mensen mogen / Geoffrey of Sylvia volgen naar de Paardenbloem.’
Er ontstaat enige verwarring als de Geoffreys en Sylvia’s het publiek daadwerkelijk naar de foyer leiden. Deze ‘zaal Paardenbloem’ blijkt het terrein te zijn voor Julian Talanmantez Brolaski, die met de band Ukelele Paradise de foyer voor eventjes verandert in een bar in Tennessee. Het is niet de enige muzikale intermezzo van de avond. Een aangename verrassing is het optreden van countertenor Oscar Verhaar, die met zijn breekbare stem teksten van Constantijn Huygens in het Italiaans ten gehore brengt. Dichter Martín Gambarotta uit Argentinië wordt tijdens een voordracht begeleid door Henk Bakker op de basklarinet en live-electronica, terwijl Lukas Simonis zijn gitaar bespeelt met behulp van – jawel – een pizzasnijder, babyfoon en ijsschep.
Micha Hamel sluit de avond af met een voordracht begeleid door het Doelenkwartet, die een compositie speelt van Aspasia Nasoupoulou. Het werk van zowel Bakker en Simonis als Nasoupoulou is experimenteel te noemen: de voorgedragen dichtregels worden bijgestaan door vrij bewegende geluiden die soms een wat nare klank met zich meedragen, maar zo onomwonden bijdragen aan de absurdistische sfeer van de avond.
Het is niet moeilijk om festivaldirecteur Kwakman gelijk te geven: dichters zijn dol op het protocol. Ze houden zich vast aan rijmschema’s en metrum, maar ook aan de regels die hun taal en cultuur hen voorschrijft. De voordrachten van deze openingsavond laten wel zien dat die regels op eindeloos veel manieren doorbroken kunnen worden. En dat is iets om opgewekt over te worden. Mogen wij nu ook mee naar zaal Paardenbloem?
Poetry International 2014 vindt plaats tussen 10 en 15 juni in Rotterdam. Meer weten? Klik hier.
Foto’s: © Tineke de Lange
