Tijdens de kerstvakantie las ik het boek Louis Raemaekers. Met pen en potlood als wapen. Raemakers (1869 – 1956) was politiek tekenaar, cartoonist zo men wil. Zijn belangrijkste werk betrof de Eerste Wereldoorlog.
Ontzet door het leed van gewone mensen door de oorlog trok Raemaekers fel van leer tegen het met name Pruisische militarisme. In vlijmscherpe tekeningen, die verschenen in duizenden kranten, tijdschriften en publicaties over de hele wereld, verkondigde Raemaekers zijn mening. Daar was niet iedereen blij mee en Raemaekers ondervond vanuit vele kanten tegenwerking. De Nederlandse overheid, officieel neutraal in de Eerste Wereldoorlog, Duitse diplomaten, zijn eigen krant en zijn vrouw hebben geprobeerd hem tot zwijgen te brengen of op z’n minst een gematigder toon aan te laten slaan. Het Duitse keizerrijk heeft zelfs een prijs op zijn hoofd gezet. Maar Raemaekers zweeg niet. Ondanks bedreigingen, aanklachten en druk uit zijn omgeving ging hij onvermoeibaar voort om met zijn satirische tekeningen de misstanden van de oorlog aan de kaak te stellen. Omdat hij, naar eigen zeggen, niet anders kon.
Hij kon niet anders. Aan die woorden moest ik denken toen ik het vreselijke nieuws hoorde over de moord op de cartoonisten van het Franse satirische weekblad Charlie Hebdo. Ook deze cartoonisten gebruikten hun tekentalent om hun ongezouten mening te geven. Ook zij werden daarom bedreigd en voor de rechter gesleept. Ongetwijfeld zullen hun dierbaren hen gevraagd hebben voorzichtig te zijn. En ook zij zwegen niet. Zij gingen door, omdat het hun werk was. Omdat zij niet anders konden.
Raemaekers heeft het niet met zijn leven hoeven te bekopen. De Franse tekenaars helaas wel. Maar nog is hun stem niet verstomd. Sterker nog, de moord op deze mensen heeft veel inkt doen vloeien. Vakbroeders en -zusters over de hele wereld namen pen, potlood of penseel op om hun omgekomen collega’s ‘in stijl’ te eren. En steeds opnieuw zullen tekenaars, cartoonisten, journalisten, schrijvers, dichters en kunstenaars opstaan om zich te uiten. Omdat zij niet anders kunnen.
Mooi gezegd.