‘Oudere mensen zijn allemaal hecht met het verleden verbonden (…) wij twintigjarigen hebben alleen onze ouders en sommigen ook een meisje (…) op onze leeftijd is de invloed van ouders het minst sterk en de meisjes beheersen ons denken en doen nog niet.’
In deze jonge, zoekende levensfase wordt ruw ingebroken door de realiteit van het front. De uitzichtloosheid en zinloosheid van de Eerste Wereldoorlog worden beschreven in dit jongensverslag, dat bol staat van de pogingen om afleiding te zoeken van de onverteerbare gruwels van alledag.
Erich Maria Remarque heeft over zijn ervaringen als oorlogsveteraan van de Eerste Wereldoorlog het indringende boek Im Westen nichts Neues geschreven. Deze Nederlandse versie, met als vertaler Ronald Jonkers, is getiteld: Van het Westelijk Front Geen Nieuws. Het verhaal sleept je mee en laat de impact zien van een oorlog op een generatie. De zwartgallige humor om te overleven, de doodskisten die de personages voor zichzelf zien klaarstaan en het verlies van nauwe contacten zijn elementen die zorgen dat de roman een diepe indruk maakt. Relativeringspogingen zijn daarom noodzakelijk: ‘In werkelijkheid vergeten we niets. Zolang we hier in de oorlog moeten blijven, zakken de frontdagen, zodra ze achter de rug zijn, als stenen in ons weg, omdat ze te zwaar zijn om er onmiddellijk over na te kunnen denken.’
Maar de roman is niet enkel zwartgallig. De jongens blijven in sommige passages speels en naïef, al duurt dit nooit lang. ‘Tjaden is zo voornaam geworden dat hij zijn sigaren nog maar voor de helft oprookt. Hij beweert verwaand dat hij het zo gewend is.’ Door de sympathie die je als lezer van meet af aan voor de personages voelt, houd je je hart vast over hoe het met hen afloopt.
Boekgegevens
E. M. Remarque, Van het Westelijk Front Geen Nieuws, vertaling: Ronald Jonkers, Uitgeverij Bijleveld, ISBN 978 90 613 1998 6 (€ 19,95)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juni 2014.
