In De Zwemmer van de Zweedse schrijver Joakim Zander word je als lezer ondergedompeld in de wereld van lobbyisten, juristen en geheim agenten. Een met vaart geschreven debuut dat zowel spannend als gelaagd is. ‘Ik wilde meer schrijven dan alleen een pageturner,’ aldus Zander.
In De Zwemmer volg je als lezer de verhaallijnen van vijf personages. Waarom heb je daarvoor gekozen?
‘Ik hou zelf erg van boeken waarin meerdere verhaallijnen lopen waarvan je als lezer niet weet hoe ze met elkaar in verbinding staan. Het geraas en gebral van William Faulkner is daar een voorbeeld van. Het is niet zo dat ik bewust voor zo’n structuur heb gekozen. Het ontstond gewoon. Het enige wat ik wist, was dat ik wilde schrijven over drie thema’s. Allereerst over Brussel, en dan met name de wereld van de jonge carrièremakers en lobbyisten. Jarenlang heb ik daar rondgelopen en ik heb zodoende een goede kijk op die wereld. Ook wilde ik graag schrijven over het Midden-Oosten. Als kind heb ik daar gewoond en die regio heeft altijd mijn aandacht. Ik ben erg geïnteresseerd in de rol van het Westen en hoe die continu verandert. Het derde thema is persoonlijk: hoe het vaderschap me na de geboorte van mijn eerste dochter heeft veranderd. Die overweldigende ervaring zorgde ervoor dat ik een vaderfiguur in het boek wilde die hunkert naar zijn dochter.’
Een van de hoofdfiguren in je boek is een vader, ook wel ‘de zwemmer’ genoemd. Zijn verhaallijn leest heel anders dan de rest van het boek. Waarom heb je daarvoor gekozen?
‘Ik wilde dat het boek een pageturner werd met een spannend plot, maar ik wilde ook dat het meer was dan dat. Noem het literaire ambitie. Het verhaal van de vader is inderdaad reflectiever, melancholischer. Waar de andere verhalen vol actie zitten, vormt de verhaallijn van de zwemmer een moment van rust.’
Klopt het dat sommige personages zijn opgetekend uit je eigen leven?
‘Dat klopt inderdaad, soms zelfs één op één. Een van de belangrijkste personages in mijn boek is een dubieuze lobbyist genaamd George. De Zwemmer mag dan fictie zijn, toen ik in het Europees Parlement werkte, kwam ik veel figuren tegen die op George lijken: gehaaide lobbyisten zonder moraal. Begrijp me niet verkeerd, ik heb niets tegen lobbyisten in het algemeen. Ik denk dat goede belangrijk zijn om dingen voor elkaar te krijgen. Anders zaten we nu opgescheept met veel waardeloze beslissingen. Negentig procent is goed volk. George hoort bij de tien procent die er om hele andere redenen zitten.’
Leg eens uit?
‘Het zijn types die het idee hebben dat ze de wereld naar hun hand kunnen zetten en daarom maakt het ze niet uit of ze een ethische grens over stappen. Als je ze ontmoet beloven ze van alles. Ze moedigen aan, je gaat erin mee, en aan het einde van de rit blijkt het vooral een loze belofte te zijn. In Brussel hield ik me bijvoorbeeld bezig met vrijheid van diensten: de vrijheid om overal ter wereld zaken te doen. Met name de gokindustrie was daarin geïnteresseerd. Dat is nog steeds een van de markten die gesloten is. Zelf wil de gokindustrie de markt graag opengooien zodat ze reclame kunnen maken. Hierbij zijn veel types zoals George betrokken. Ik zou niet zover willen gaan dat ze geen moraal hebben, maar het gaat ze vooral om de mogelijkheid om het onmogelijke voor elkaar te krijgen. Om een soort God te spelen. Of zoals George het in het boek zegt: “De mogelijkheid om het weer te veranderen.”’
Wist je, toen je in Brussel werkte, dat je erover wilde schrijven?
‘Nee, toen was ik te veel bezig met overleven. Pas later, toen het idee voor De Zwemmer vorm begon te krijgen, wist ik dat ik over die tijd wilde schrijven.’
Heb je alles vanuit je herinneringen geschreven of heb je die plaatsen alsnog bezocht?
‘Het hele boek heb ik geschreven vanuit herinnering. Ik vond het niet nodig om naar de locaties te reizen, omdat ze goed in mijn hoofd zaten. Ik ben niet goed in details, maar wel in sfeer. Ik weet nog precies hoe Damascus rook toen ik er als kind rondliep. Dat was voor mij veel belangrijker dan feiten over een plek. Ik heb alleen research gedaan voor het verhaallijn van de zwemmer. Boeken over de CIA, en hoe het is om als geheim agent in het Midden-Oosten gestationeerd te zijn.’
Wat vind je ervan dat De Zwemmer vergeleken wordt met de tv-serie Homeland?
‘Geweldig! Mijn vrouw en ik zijn beide enorme fans van de serie. Met name het eerste seizoen was steengoed, en ik ben erg vereerd dat die vergelijking gemaakt wordt. Ik begrijp het ook wel. Het speelt zich af op dezelfde plaatsen, maar ik denk vooral omdat het gaat over het hebben van een normaal leven naast het zijn van een geheim agent. Uiteindelijk zijn het ook gewoon mensen.’
Boekgegevens
Joakim Zander, De Zwemmer, Uitgeverij Cargo, ISBN 978 90 234 8780 7 (€ 19,90)
Foto: (c) Sofia Runnarsdotter
