Fantasy lijkt wel een Engelstalig genre. Wie aan heksen, spoken en demonen denkt, ziet al gauw boeken van Neil Gaiman, Terry Pratchett of Stephen King voor zich. Nederland houdt zich grotendeels afzijdig, terwijl we juist over een cultuur vol horrorelementen beschikken. Het schokkende Hex van Thomas Olde Heuvelt brengt hier verandering in.
Hex draait om Beek. Wie er woont, kan er nooit meer weg. Zo ook Stefan de Graaf en zijn familie. Het Gelderse dorpje is namelijk vervloekt door de Wylerheks, die honderden jaren geleden op afgrijselijke wijze aan haar einde kwam. Nu loopt ze door de straten, staat ze ’s nachts aan je bed en is ze altijd zwijgend aanwezig. Ze is geketend, en haar ogen en mond zijn dichtgenaaid. Het dorp doet alles om haar verborgen te houden voor de buitenwereld. Zo houdt de organisatie ‘Hex’ de heks constant in de gaten, en weren de medewerkers potentiële nieuwe inwoners. Wanneer Stefans zoon en een aantal vrienden de heks treiteren en hun acties vastleggen met smartphones, worden de normen en waarden van de dorpelingen aardig op de proef gesteld – en gaan ze over op acties die niet zouden misstaan in de Middeleeuwen. En dat is nog voordat de heks haar echte wraak in uitvoering brengt, en Stefan voor een onmogelijke keuze komt te staan.
[quote]Het is niet moeilijk om je te identificeren met de Bekenaren. En dat is nu juist wat de griezelige gebeurtenissen in Hex zo eng maakt.[/quote]
Op bovennatuurlijk gebied blijft Olde Heuvelt dicht bij zijn Nederlandse wortels. Hij put uit de afschuwelijke geschiedenis van de heksenjachten, en laat zich overduidelijk inspireren door de horrorschilderijen van Jeroen Bosch. Ook de meer dagelijkse taferelen, zoals het landschap rondom Beek, de familie- en dorpssfeer en het vieren van pakjesavond in huize De Graaf doen Oer-Hollands aan. Hierdoor is het niet moeilijk om je te identificeren met de Bekenaren. En dat is nu juist wat de griezelige gebeurtenissen in Hex zo eng maakt. Een stel nuchtere Nederlanders die tijdens een raadsvergadering overleggen of ze al dan niet een groep pubers laten stenigen komt harder aan dan dezelfde situatie met een stel rednecks op het Amerikaanse platteland.
Olde Heuvelt bereikt eenzelfde niveau van realisme in de manier waarop hij zijn personages laat praten. Zo is hij in staat om de puber anno 2013 precies de juiste stem te geven. De iPhone-generatie in niet-Engelse volzinnen laten praten zou het boek misschien leesbaarder maken voor een volgende generatie, maar de stijl werkt om het verhaal tastbaar te maken voor wie in het hier en nu leeft.
Hex is dus geloofwaardig, maar er is ook meer dan genoeg humor aanwezig. Zoals slagersvrouw Gemma, die de heks probeert te paaien met huisgemaakte paté en een gestolen pauw. Of de vrouw van Stefan, die een theedoek over het hoofd van de heks legt als deze weer eens ongevraagd in de woonkamer komt te staan. Maar boven alles is Hex ongelofelijk eng, en dat ligt vaker aan de dorpelingen dan aan de vrouw met de dichtgenaaide ogen. De Wylerheks wordt pas echt afschrikwekkend in het slotstuk. In deze fase verandert Hex in een Gelderse blockbuster met een grenzeloos budget, die je nog nachtenlang bezig houdt en doet controleren of de heks ook naast jouw bed staat.
Olde Heuvelt werkt op dit moment aan een versie van Hex voor het Amerikaanse publiek. Hij verplaatst het dorp naar de VS en zal een aantal Nederlandse elementen uit het boek verwijderen. Het schrijftalent van Olde Heuvelt verdient internationale aandacht, en het zal interessant zijn om te zien hoe hij Hex laat aansluiten bij de belevingswereld van de gemiddelde Amerikaan. Maar toch is het jammer. Hex is namelijk een uitzonderlijk product van de Nederlandse cultuur, dat het verdient om in haar originele, duistere vorm in het buitenland te schitteren.
Boekgegevens
Thomas Olde Heuvelt, Hex, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, ISBN 978 90 245 6025 7 (€ 16,95)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie december 2013.
