Lideweij Bosman verliet haar grote liefde Sander, vertrok naar Hawaï en was niet aanwezig bij zijn overlijden en crematie. Ze beschrijft deze ervaring in Naupaka, een boek dat met zijn taboerijke inhoud behoorlijk wat stof heeft doen opwaaien.
Lideweij en Sander waren dertien jaar samen, waarvan Sander er zeven doorbracht als kankerpatiënt. Door de ziekte kwam het stel langzaam in een isolement terecht. ‘Wanneer Sander zich beter voelde, wilde hij niet praten over het ziek zijn,’ aldus Lideweij. ‘Hierdoor hadden zijn vrienden niet door hoe slecht het ging. Hetzelfde gold voor mij: als ik buiten kwam, wilde ik leuke dingen doen. Toen Sander zichzelf in angst en wanhoop begon te verliezen, kon ik mijn emoties niet meer met hem delen. Dat kon ik eigenlijk met niemand.’
Terwijl Sander worstelde met zijn ziekte en steeds meer alcohol begon te drinken, ging Lideweij op zoek naar lotgenoten. ‘Ik vroeg me af of andere mensen in dezelfde situatie mijn ervaringen deelden, maar er was bijna niks over te vinden. Met Naupaka wilde ik als partner van een kankerpatiënt mijn verhaal vertellen.’
Het isolement dat je beschrijft brak jullie uiteindelijk op. Wat zou je partners van kankerpatiënten willen aanraden om zo’n situatie te voorkomen?
‘Het beeld bestaat dat je voorzichtig om moet gaan met een kankerpatiënt, maar dat is dus de fout. Ik zou echt met elkaar praten, net als in een ‘reguliere’ relatie. Word gewoon boos op je partner, want soms kan hij een pain in the ass zijn! Toen ik dat eindelijk durfde, zei Sander ook: “He he, nu komt er eindelijk wat.”
‘Wij trokken het uiteindelijk niet meer en zijn uit elkaar gegaan. Ik vond het heel eng om hem los te laten, maar toen gebeurde er iets wonderlijks: we groeiden door de afstand enorm naar elkaar toe. Fysiek was er niets meer tussen ons, maar we hadden een emotionele band die steeds sterker werd.’
Toch koos je ervoor om nog verder weg te gaan door naar Hawaï te vertrekken.
‘Ik wilde echt loskomen van alles, waaronder van mijn familie die aan het rouwen was om mijn vader, die kort daarvoor was overleden. Bovendien wist ik dat Sander zou komen te overlijden. Ik moest alles een plekje geven. Toen ik lichamelijk en mentaal uitgeput was, wilde ik terug naar Hawaï, een bijzondere plek voor ons beiden. Sander zei: “Jeetje, wat te gek, moet je doen! Boek morgen je ticket!” Hij gunde het me zo.’
Sander wilde graag dat je terug zou komen voor de crematie. Had je dat achteraf gezien niet voor hem willen doen?
‘We hebben daar wel over gesproken. Hij wist dat ik mijn vaders crematie heel moeilijk vond. Ik zou alleen bij Sanders crematie zijn voor hem, de familie en onze vrienden. Ik wilde liever in de natuur zijn. Hij snapte het, maar voelde het anders. We hebben toen besloten te kijken hoe het zou lopen, maar omdat het zo slecht met hem ging konden we amper contact houden. Ik weet dat ik zou zijn ingestort als ik terug zou zijn gegaan – ook tijdens de reis terug.’
[quote]‘Ik probeer sterk te zijn, want ik wil de problemen van partners van kankerpatiënten bespreekbaar maken.’[/quote]
Naupaka is tien maanden na het overlijden van Sander verschenen. Waarom heb je het boek zo snel uitgebracht?
‘Ik heb dat mezelf vaak afgevraagd. Ik voelde gewoon dat het boek er moest komen. Het had denk ik ook te maken met de richting die ik op wilde gaan. Als ik weer aan het werk zou zijn gegaan, zou ik me niet volledig kunnen inzetten voor mijn boek. Ik wilde het verhaal van mijn Sander opschrijven toen het nog vers was.’
Er zijn een hoop negatieve reacties gekomen op Naupaka, ook van Sanders familie. Hoe heb je dat ervaren?
‘Wat betreft de familie: dat vind ik echt heel moeilijk. Ik snap het wel, want dit is voor hen deel van het verwerkingsproces. Het is voor hen moeilijk dat ik spreek over de reden waarom ik ben weggegaan: Sanders alcoholgebruik. Ik zou hen graag vertellen dat dit verhaal een groter doel heeft. Dat we in het ziekenhuis partners of patiënten zagen die stevig begonnen te drinken en elkaar niet meer konden bereiken. Ik wil het bespreekbaar maken. Ik snap dat het heftig voor ze is, maar ik hoop dat ze hebben gelezen dat ik Sander wilde neerzetten hoe hij was. Dat hij besloot om in zijn laatste fase af te gaan kicken. Daar lag zijn kracht: hij probeerde er altijd weer bovenop te komen.’
Je bent bezig met verschillende projecten om aandacht te vragen voor partners van kankerpatiënten. Kun je daar iets over vertellen?
‘Ik ben met verschillende organisaties in gesprek om een onderzoek op te zetten. We willen de situatie in België vergelijken met Nederland. In België is het zorgbeleid anders: zo krijgen partners van ernstig zieke mensen een aantal maanden mantelzorgverlof. Misschien ervaren partners in België minder stress, omdat ze beter in staat zijn hun leven te behouden. Ook ben ik bezig met Naupaka Works. Dit wordt een hulpplatform voor partners van kankerpatiënten die met de hulp van therapeuten willen ontdekken waar ze staan in het leven. Hier is echt behoefte aan: sinds ik in de media ben verschenen krijg ik zelfs verzoeken van mensen die worstelen met een andere ziekte dan kanker, zoals MS of psychische problemen.’
Je zoekt actief de publiciteit op met Naupaka. Is het niet ongelofelijk moeilijk om telkens over Sander te moeten praten?
‘Ik mis Sander verschrikkelijk. Het is echt heel heftig om erover te praten, vooral omdat ik weet dat niet iedereen mijn besluit begrijpt. Maar ik probeer sterk te zijn, want ik wil de problemen van partners van kankerpatiënten bespreekbaar maken. Ik kreeg vandaag nog een mail van een vrouw die in mijn situatie zat en helemaal kapot is gegaan. Ik kan nu echt niet meer stoppen: ik blijf me erin vastbijten totdat er echt iets concreets verandert.’
Boekgegevens
Lideweij Bosman, Naupaka, Uitgeverij Liinkt, ISBN 978 90 822 2770 3 (€ 23,95)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie oktober 2014.
Foto: Masha Osipova
