‘Speelt Nederland vanavond dan?’, vroeg ik. Hoofden werden geschud. Met mijn onwetende vraag werd afgelopen maandag tijdens de lunch bij de Boekenkrant duidelijk dat ik me niet zo veel bezig houd met voetbal. Toch gaat het WK niet geheel aan me voorbij en heb ik tijdens de afgelopen weken in totaal ongeveer anderhalve wedstrijd van Nederland gezien. Toen het onderwerp een andere dag weer ter sprake kwam, werd ik uitgedaagd om me voor te bereiden op de wedstrijd van zondag tegen Mexico op de ultieme boekenwurm-manier: via een kijkje in de Mexicaanse literatuur!
Ik besloot dicht bij het voetbal te blijven en een team van boeken uit de Mexicaanse literatuur te zoeken om te presenteren. Een soort dreamteam, maar dan van boeken. Aangezien ik niks afwist van Mexicaanse literatuur, baseerde ik mijn keuzes niet op inhoud, maar voornamelijk op biografieën en wapenfeiten.
Een goed punt om te beginnen met zoeken is de Cervantesprijs, een van de grootste prijzen op het gebied van Spaanstalige literatuur. Er zijn vijf Mexicaanse auteurs die deze prijs hebben gewonnen: Octavio Paz, Carlos Fuentes, Sergio Pitol, José Emilio Pacheco en Elena Poniatowska. Deze mogen dan ook zeker in het team, maar de vraag blijft: in welke positie de boeken van hen en anderen zullen spelen? Er zijn een aantal posities te vergeven: die van doelman, middenvelder, aanvaller en verdediger.
Twee jaar geleden stierf auteur Carlos Fuentes (1928), die gezien wordt als een belangrijke auteur in de Latijns-Amerikaanse literatuur. Zijn boek De oude Gringo (Gringo Viejo) was het eerste Mexicaanse boek dat een plaats wist te veroveren op de New York Times-bestsellerlijst en is ook verfilmd. Het is dus een perfect boek om de positie van aanvaller in te nemen. Het is misschien een inkoppertje, maar het boek heeft als het ware ‘gescoord’. De andere aanvalsplek gaat naar een roman van José Joaquín Fernández de Lizardi (1776), ook wel ‘De Mexicaanse Denker’ genoemd. Hij hoort niet bij de vijf met een Cervantesprijs, maar hij is wel de auteur van wat wordt gezien als de eerste Spaans-Amerikaanse roman: De Schurftige Papegaai (El Periquillo Sarniento).
Octavia Paz (1914) won in 1990 de Nobelprijs voor de Literatuur. Het schijnt dat schrijvers zoals Fuentes beïnvloed zijn door zijn zeer uitgebreide essay Het labyrint der eenzaamheid (El Laberinto de la soledad). Ik heb me laten vertellen dat middenvelders voetballers zijn met een grote veelzijdigheid. Bovendien hebben ze impact op zowel de aanvallers als de verdedigers. Logisch dus om in deze positie een boek te plaatsen dat veel invloed heeft gehad. Heel veel schrijvers en boeken hebben impact gehad, zeker in dit team, maar Paz heeft nog iets anders dat hem deze plaats geeft. In het Archief LiTTerair op literatuurplein.nl staat dat Paz werd gezien als ‘een man van het midden, die altijd heeft gepleit voor dialoog.’ Een beter positie voor zijn boek is dus niet te bedenken.
[quote]Heel veel schrijvers en boeken hebben impact gehad, zeker in dit team.[/quote]
Twee verdedigingsposities gaan naar boeken van Elena Poniatowska (1932 of 1933) en dichteres Sor Juana Inés de la Cruz (1651). Beide worden in teksten over hun leven genoemd als voorvechters, verdedigers, van de rechten van anderen. Voor Poniatowska zal haar bekendste boek Het bloedbad van Tlatelolco (La noche de Tlatelolco) de verdediging uitoefenen. Voor Sor Juana zal haar meest belangrijke gedicht Eerste droom (Primero Sueño ) de rol spelen, al moet een eervolle vermelding gaan naar wat wordt gezien als het eerste feministische manifest: haar brief Respuesta a Sor Filotea.
Het boek Pedro Páramo van Juan Rulfo (1918) vervult de rol van doelman. Ondanks dat Rulfo weinig boeken heeft geschreven, heeft hij toch een hele grote impact gehad. Gezien de eerdere redenering zou een verdedigingspositie ook in aanmerking komen, maar de vergelijking met een doelman is te maken. Keepers hebben ondanks het feit dat ze de hele tijd bij en rond het doel staan een ontzettend grote invloed op het spel.
De volgende keuze valt ietwat buiten de boot, deels door de doelgroep, maar voornamelijk omdat de auteur niet Mexicaans is. Het was echter te leuk om niet te noemen en elk team kan een speler gebruiken die net een beetje anders is dan anderen. Het gaat om Soccer World: Mexico: Explore the World Through Soccer van ex-voetballer Ethan Zohn, auteur David Rosenberg en illustrator Shawn Braley. Dit boek, geschreven voor kinderen van zeven tot negen jaar, verbindt leren over de cultuur en gebruiken van Mexico met voetbal.
De laatste vier keuzes zal ik helaas niet kunnen beschrijven, maar misschien is het leuk om zelf te kijken en te raden waarom ze het team hebben gehaald:
- Sergio Pitol (1933) met Vals de Mefisto: Verdediger
- José Emilio Pacheco (1939) met Las Batallas en el Desierto (1939): Middenvelder
- Jorge Ibargüengoitia (1928) met Los Relámpagos de Agosto: Aanvaller
- Elena Garro (1920 of 1916) met Los recuerdos del porvenir: Verdediger
Ik weet niet of ik zelf de wedstrijd zal zien zondag, maar ik heb in ieder geval het gevoel alsof ik me een beetje heb voorbereid. En hoewel ik groot respect heb voor de literaire bijdrage van het dreamteam en in de geest van sportiviteit het Mexicaanse team veel succes wens, hoop ik toch dat Nederland wint…
Bronnen: theguardian.com / literatuurplein.nl / dbnl.org / britannica.com / egs.edu / poets.org / quarterlyconversation.com / wikipedia.org
wow, echt een voetballerkenner 🙂
Echt een leuke manier om in te haken op het WK. Dan voor het overzicht!