Hij is performer, zanger, muzikant, schrijver van kinderboeken, schilder en clown. Minder bekend is dat Herman van Veen ook strips heeft geschreven. Over een clown die verdacht veel op hem lijkt.
Hermanus is een strip over een dichterlijke clown met een zwart-wit geruite jas en een rode neus; een tweedimensionale versie van cabaretier Herman van Veen. Tussen 2003 en 2005 verschenen zijn avonturen in diverse lokale kranten, waaronder het Utrechts Nieuwsblad, en in 2007 werd ook een boekje uitgegeven. Daarna leek het doek te zijn gevallen. Tot nu! Op 27 maart verscheen bij uitgeverij Strip2000 Hermanus: Tweezaam, het eerste deel van een vierdelige integrale fullcolour-uitgave van de Hermanus-stroken. De Boekenkrant sprak met de makers van Hermanus: schrijver Herman van Veen en tekenaar Jan Bart Dieperink.
Hermanus als stripfiguur werd geboren aan het eind van de jaren negentig. Hoe is dat gegaan?
Van Veen: ‘De Vlaamse cartoonist Jaques Moeraert, die werkt onder de naam Zak, maakte ooit na het zien van een voorstelling een getekende versie van mij. Aanvankelijk verscheen ik tweedimensionaal in rokkostuum, later in een zwart-wit geruite jas. Striptekenaar Jan Bart Dieperink maakte vervolgens Hermanus. De zwart-witte ruitjesjas werd bij hem het handelsmerk.’
Dieperink: ‘Moeraert en ik werden blijkbaar door hetzelfde getroffen. Ook bij mij viel het kwartje toen ik Herman tijdens een voorstelling zag opkomen in die zwart-witgeblokte jas. Dat beeld is zo strip. Na die voorstelling tekende ik een manneke met deze jas én rode neus en liet hem wat korte, abstracte avonturen beleven. Daarmee heb ik Herman benaderd. Die was meteen enthousiast om mee te werken.’
Waarom was u zo enthousiast om, naast optreden, zingen, schrijven en schilderen, ook strips te gaan maken?
Van Veen: ’Mijn vader was letterzetter, typograaf en onderwijzer aan de Grafische School. Hij werkte bij drukkerij Bos in Utrecht. Daar werd toentertijd Het Parool gedrukt en het Nieuw Utrechts Dagblad. In die kranten stonden strips die ik als jongetje verslonden heb: Kapitein Rob, Erik de Noorman, Sjors en Sjimmie, Ketelbinkie, Kick Wilstra. Mijn vader was bevriend met de tekenaars, die kwamen zelfs soms bij ons thuis. Kunt u zich voorstellen hoe trots ik was.
‘Toen ik groter werd ben ik strips gaan verzamelen. Ik heb inmiddels een kleine, maar voor mij betekenisvolle hoeveelheid boekjes die ik te pas en te onpas doorblader. Ik heb er in mijn jonge dagen van gedroomd ooit zelf strips te maken, en nu heb ik die droom tot op zekere hoogte kunnen verwezenlijken met Alfred Jodocus Kwak. Daarvan bestaan drie heuse stripboeken. Ik zou het liefst alle Kwak-verhalen als stripboek zien.’
Hoe ging de samenwerking tussen u beiden?
Van Veen: ‘Meestal bedacht ik de verhaallijntjes, die Jan Bart omzette in drie of vier plaatjes. Verhaaltjes met een begin, midden en eind. Vaak absurd met als enig doel te vermaken. Jan Bart verstaat de kunst van omgekeerd denken. Hij ziet als hij wil in veel ook het tegendeel. Dat is een bijzondere kwaliteit.’
Dieperink: ‘Met een artiest als Herman, die bijna non-stop on the road is, was het altijd weer spannend. We spraken elkaar telefonisch, stuurden kattebelletjes of ontmoetten elkaar tussen de bedrijven door in het theater. Snel denken, beetje associatief sparren. We gooiden wat thema’s in de lucht en schoten daar vervolgens op. Creatieven onder elkaar hebben vaak weinig woorden nodig.’
Met Herman van Veen als naamgenoot, inspiratiebron en (mede) auteur ligt het voor de hand om te veronderstellen dat Hermanus en Herman dezelfde persoon zijn.
Dieperink: ‘Hermanus heeft naast Herman ook mij als geestelijk vader, dus hij heeft onvermijdelijk ook iets van mij. In de strip worden bepaalde aspecten van het veelzijdige talent van Herman uitvergroot. Aanvankelijk richtte ik mij op de performer Herman van Veen. Ik wilde vooral de poëtische, melancholieke en dromerige sfeer uit zijn voorstellingen vangen. Naar mate de tijd verstreek kreeg Hermanus steeds meer een eigen karakter, los van Herman. En in dat karakter voerde de clown de boventoon.’
Was er een speciale aanleiding om juist nu, na acht jaar stilte, een nieuwe Hermanus uit te geven?
Van Veen: ‘Dat dit boek nu verschijnt heeft ook te maken met het feit dat ik binnenkort zeventig jaar wordt en vijftig jaar in het vak zit. U kunt het dus zien als een feestelijke uitgave die, hopen wij, vervolgd wordt.’
Foto: J.B. Dieperink
Boekgegevens
Herman van Veen en Jan Bart Dieperink, Hermanus 1, Tweezaam, , Uitgeverij Strip2000, ISBN ISBN 978 94 628 0041 0 (€ 8,95)
Dit interview verscheen eerder in de Boekenkrant, editie april 2015
