Feest is lezen bij de kachel -

Maarten ’t Hart brak in 1978 door met zijn roman Een vlucht regenwulpen. Zesendertig jaar later staat het boek weer in de aandacht dankzij Nederland Leest.

Is het mogelijk om met het hele land hetzelfde boek te lezen en daar vervolgens met zijn allen over te discussiëren? Volgens het CPNB wel. sinds 2006 organiseert deze stichting iedere november Nederland Leest. Het idee is simpel: leden van de bibliotheek krijgen gratis een literaire roman mee naar huis, om vervolgens het verhaal met elkaar te bespreken. Op verschillende locaties worden activiteiten rondom het besproken boek georganiseerd, waaronder discussieavonden, lezingen, filmavonden, literaire high teas en een groots slotfeest. Dit jaar bezoekt Maarten ’t Hart als de auteur van het Nederland Leest-boek 2014 zelfs een dag lang bibliotheken met een helikopter. Wij spraken met ’t Hart over de hervonden aandacht voor Een vlucht regenwulpen, het ontdekken van literatuur en de ware betekenis van het woord ‘feest.’

Nederland Leest is er om lezen in Nederland te stimuleren. Welk boek heeft u ooit gestimuleerd om literatuur te gaan lezen?
‘Het eerste echte literaire boek dat mij toen ik vijftien was enorm aansprak was Karakter van Borderwijk. Dankzij Karakter ben ik de literatuur ingerold’.

Dankzij Nederland Leest komt Een vlucht regenwulpen, een boek dat in 1978 verscheen, weer in de belangstelling. Hoe is het om na zo’n lange tijd weer vragen over dit verhaal te beantwoorden? Of is dit boek voor u eigenlijk nooit weggeweest?
‘Het is vrij lastig om vragen erover te beantwoorden. Ik heb Regenwulpen al in 1971 geschreven, en dat is 43 jaar geleden. Dus het staat inmiddels vrij ver van me af, al herinner ik het me nog heel goed. Maar ik heb geen zin om het te herlezen, en het is zeker niet zo dat het boek eigenlijk nooit weg is geweest. Het is een boek uit de begintijd, toen ik nog erg ernstig was. Nu zou ik het heel anders schrijven.’

Er zitten veel autobiografische elementen in Een vlucht regenwulpen. Vindt u nu nog steeds veel van uzelf terug in het boek?
‘Er zitten volgens mij niet zoveel autobiografische elementen in het boek. Maarten in het boek is enig kind, ik ben dat niet, Maarten heeft een rijbewijs, dat heb ik niet, Maarten groeit op in een vrijstaand huis met een tuin en op het platteland, ik ben in een nauw straatje groot geworden. De moeder van Maarten sterft jong, mijn moeder is 92 geworden. Maarten heeft geen relatie, ik wel. Nee, echt, het is niet zo autobiografisch.’

[quote]Een vlucht regenwulpen is een boek uit de begintijd, toen ik nog erg ernstig was.[/quote]

Hoofdpersoon Maarten worstelt met het idee van predestinatie dat bij de Gereformeerde Kerk hoort. U komt van eenzelfde gereformeerde achtergrond, maar verliet het geloof. Speelt uw gereformeerde verleden nog een rol in uw leven anno 2014?
‘Aangezien veel familieleden nog gelovig zijn, speelt het gereformeerde verleden niet alleen nog een rol, maar het speelt ook op. Nog steeds word ik nijdig van die steile gereformeerden en woedend als ik Kees Staaij en Arie Blok op de buis zie, van die echte, doorgewinterde christelijke huichelaars, net als die vreselijke Rouvoet. Ik zou ze allemaal dolgraag aan stukken houwen.’

Het selectieproces van Nederland Leest is streng: volgens het reglement moet het boek literaire waarde hebben, geschikt zijn voor een breed publiek, discussie oproepen en de tand des tijds hebben doorstaan. In hoeverre vindt u zelf dat Een vlucht regenwulpen aan die criteria voldoet?
‘Ik denk dat het boek inderdaad aan al deze criteria voldoet.’

Dankzij Nederland Leest zullen veel jongeren te maken krijgen met Een vlucht regenwulpen. Denkt u dat het boek de jeugd van 2014 aan zal spreken?
‘Ik heb geen idee, alles is zo heel anders dan veertig jaar geleden, je had toen nog geen internet, geen mobiele telefoons, niks van wat in het moderne leven nauwelijks meer weg te denken valt. Dus of het nog aanspreekt? Maar het centrale idee: dat de mens in wezen grondeloos eenzaam is – dat is niet veranderd, dus misschien dat het toch weer een snaar zal raken, net zoals dat destijds in 1978 het geval was.’

Velen beschouwen Een vlucht regenwulpen als uw grote doorbraak. Als u een boek voor Nederland Leest uit zou mogen kiezen uit uw eigen oeuvre, zou u dan ook voor dit werk zijn gegaan?
‘Ik zou zelf eerder aan Het woeden der gehele wereld hebben gedacht, omdat dat toch iets meer humor heeft, of aan Het psalmenoproer, omdat ik dat zelf m’n beste prestatie vind. Daar zit zoveel werk in, maar dat zou toch minder geschikt zijn geweest voor een groot publiek. De Jacobsladder zou overigens ook heel goed gekund hebben.’

Feest, helikoptervluchten en natuurlijk talloze mensen die uw boek gaan lezen; er staat een hoopte gebeuren in november. Naar welk onderdeel van Nederland Leest kijkt u het meeste uit?
‘Ik kijk het meeste uit naar 1 december, als het allemaal achter de rug is. Feesten hoeven van mij echt niet, en al helemaal niet zo’n lezersfeest in Dordrecht. Lekker thuis bij de warme kachel met een boek, dat is feest. Feest is niet: ergens naartoe gaan en dan niet in de gelegenheid te zijn om te lezen.’

Wat is Nederland leest?
Een vlucht regenwulpen van Maarten ’t Hart staat centraal tijdens Nederland Leest 2014. Het boek uit 1978 is een klassieker en gaat over een door afkomst en opvoeding tot isolement gedoemd kind, wiens angsten verzacht worden door een grote opmerkingsgave en een diepe liefde voor de natuur. Het boek wordt tijdens de campagneperiode van vrijdag 1 november t/m zaterdag 30 november 2014 gratis door de openbare bibliotheken aan hun leden verstrekt. Voor de boekhandel wordt een luxe editie uitgebracht. Nederland Leest wordt in 2014 voor de negende keer georganiseerd en is een initiatief van de CPNB, in samenwerking met de VOB (Vereniging Openbare Bibliotheken). Alle activiteiten in deze maand staan op www.nederlandleest.nl.