Het thrillerdebuut van Marjan van den Berg lijkt op het eerste gezicht over wraak te gaan. Hoewel het boek Joy heet, draait het ironisch genoeg vooral om verdriet en trauma.
Joy is een succesvol beeldend kunstenaar, die geroemd wordt om haar landschappen. Toch is ze niet gelukkig. De landschappen die ze schildert zijn geen zorgeloze vergezichten, maar grimmige schilderijen waarin steeds vijf mannelijke figuren opdoemen. Als lezer begrijp je al snel dat deze figuren daar niet zomaar staan.
De kunstenares verwijst in haar schilderijen naar de ‘BBoys’, een groep van vijf bevriende mannen die haar misbruikten toen ze achttien was. Ze is verdergegaan met haar leven, maar tientallen jaren na het voorval duiken de BBoys weer op. Ze volgen een jachtcursus bij Joys partner Stefan. Zo raakt Joy geïnfiltreerd in het jetsetleven van haar vijanden en ontwikkelt ze haar wraakstrategie.
Als lezer kies je al gauw partij voor het hoofdpersonage. De BBoys zijn doodvermoeiend door hun superieure houding, seksistische opmerkingen en de aan nazisme herinnerende rituelen. Journaliste Marjan van den Berg heeft in deze thriller zeker de juiste antagonisten neergezet.
Hoewel het boek vooral om de fantasieën en gevoelens van de hoofdpersoon draait, is het erg spannend. Opschudding, daar draait het om in deze roman. Vooral Joys wraaklustige fantasieën brengen een nieuwsgierigheid teweeg, die maakt dat je verder leest. Als lezer weet je dat de schilderes niet verder komt in haar leven wanneer ze de BBoys ‘naakt vastbindt op een kolonie rode mieren’. De flashbacks naar haar traumatische verleden zorgen er tegelijkertijd voor dat je naar vergelding verlangt.
Het boek doet echter nergens denken aan een psychologische roman; daarvoor zijn de gevoelens en de gedachten te nadrukkelijk geformuleerd en hebben Joys handelingen te weinig emotionele gevolgen. Echtgenoot Stefan raakt bijvoorbeeld nauwelijks aan het wankelen wanneer ze de BBoys bespot, hoewel hij Joys geschiedenis niet kent. Ook zijn Van den Bergs omschrijvingen van de personages soms wat oppervlakkig. Over haar geliefde Stefan zegt Joy: ‘[Stefan] spaart extra geld voor verweesde Bulgaarse kinderen en oudjes. Hij is echt de liefste en zachtste man die ze ooit heeft ontmoet.’
Joy is zodoende geen geraffineerd boek, maar het is wel vermakelijk. Zeker wanneer je jezelf laat meeslepen door de dramatiek. Het lijden van het hoofdpersonage is pijnlijk en onterecht, waardoor je niet zonder sardonisch genoegen uitkijkt naar de ondergang van de BBoys. De lezer verandert zo net als Joy in een wraaklustige duivel.
Beeld: Bart Homburg
Boekgegevens
Marjan van den Berg,Joy, Uitgeverij Karakter, ISBN 978 90 4520 854 1 (€ 15,00)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie oktober 2015
