Dat Wim Hofman naast dichter ook kinderboekenschrijver en illustrator is, herken je in Laat ons drinken. Eenvoudige taal, eenvoudige boodschappen in korte verdichte vertellingen, nadruk op herhaling en een vleugje verwondering.
Niet dat de onderwerpen voor een jeugdig publiek zijn. Het is een ‘litanie of gebed zonder einde’ en wie het ten volste wil innemen, beveelt Hofman Rousseau, Chastellux, Bentham en Helvétius aan: ‘zij geven gewicht aan dit gedicht’. Dit impliceert weinig goeds: ontleent het gedicht zijn kracht aan andere werken? Niet alleen leunt het op zijn voorgangers, het associeert zich ermee. Ook lijkt Hofman weinig vertrouwen in het leesplezier van zijn publiek te hebben. Misschien is dat terecht. Een gedicht dat zo zwaar leunt op herhaling met een hoog schlagergevoel kan zonder die gewichtige achtergrond wel eens te licht overkomen. De consumptie staat in het teken van de (zeemans)dood. In weerwil van het zinkende schip wordt er gedronken en men houdt niet op tot man en muis verzwolgen zijn.
‘Laten we drinken op de ratten. Laten we drinken. / Laten we drinken op de ratten die het schip verlaten. Laten we drinken. / Op de kapitein wiens naam mij nu ontschiet. Laten we drinken. / Op de kapitein, die blijft, al is zijn schip aan het zinken. Laten we drinken. / Op het orkest dat speelt, het water aan de lippen. Laten we drinken. / Op het orkest dat onderwater doorspeelt. Laten we drinken. / En maar doorspeelt. Laten we drinken.’
[quote]De consumptie staat in het teken van de (zeemans)dood. In weerwil van het zinkende schip wordt er gedronken en men houdt niet op tot man en muis verzwolgen zijn. [/quote]
Hoewel het gedicht serieus begint, kapseist de zwaarte. Dit dronkenmansgedicht is geen litanie, dit is een lolletje dat zelfs als een jankende, bebaarde ouwe zuipschuit het doorrookt uitschreeuwt, niet serieus genomen kan worden. ‘Laten we drinken op de vissen en alles wat wemelt en krioelt in het water. Laten we drinken. / Op de krab en de kreeft. Laten we drinken. / Op de lieve heremietkreeftjes die gedoemd zijn alleen te leven. Laten we drinken. / Geen idee of zij drinken. Laten we drinken.’ Hier komt het vers nog een paar graden schuiner te liggen. Die light verse-achtige schuinte bereikt zijn uiterste punt als ook op de zeekomkommer wordt gedronken. Een kwestie van smaak wellicht, maar een op dergelijke manier geserveerde vrucht laat ik liever aan mij voorbijgaan.
Het combineert niet prettig met prachtige zinnen als ‘het blazen van de wind die zichzelf wegblaast’. De gedichten zijn helder als bronwater en van weinig gelardeerd taalgebruik. Enkele lijken aan je verteld te worden alsof hun dichterlijke verschijning er niet toe doet. Zoals ‘Appel en vogel, (of: het gedicht verandert niets aan de eenzaamheid)’, waar een zwarte vogel in een boom haastig in een appel pikt: ‘Dit tafereel hoort thuis in een sprookje. / Het sprookje is nog maar net op weg, er was eens, / of verlangt al naar het mooiste eind.’
In zo’n gedicht lijkt Hofman het beste tot zijn recht te komen. Ondanks de nuchterheid is het weemoedig. Hoewel de tekst een sprookjesachtige situatie en de reflectie erop beschrijft, en hoewel de eenzaamheid niet als woord in de tekst staat, ademt het toch dit gevoel. Hofmans taal is treffend en ruw als schuurpapier. Het wisselvallige karakter van gedichten doet de bundel schommelen. Ondanks het twijfelachtige werk is er nog voldoende moois te vinden. Of anders: de zwakkere gedichten doen af aan het geheel. De jury die Hofman eerder dit jaar de driejaarlijkse Max Veldhuisprijs toekende, bestemd voor Nederlandse illustratoren van kinderboeken, noemde zijn tekeningen ‘avontuurlijk’. Het gaat evengoed op voor deze bundel. Het vergt lef om gewaagde gedichten te publiceren. Het juryrapport vermeldt ook dat Hofman beelden maakt die schuren, zijn werk ‘werpt weerhaakjes uit die scherp genoeg zijn om stevig vast te haken, een mensenleven lang.’ – wat ook voor deze bundel opgaat.
Boekgegevens
Wim Hofman, Laat ons drinken, Uitgeverij Liverse, ISBN 978 94 910 3419 0 (€ 17,50)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie december 2013.
