Tussen droom en daad zit een ‘boughaz’, althans bij Marokkanen die hun geluk willen beproeven in Europa. Boughaz is de term voor de oversteek die zij daarbij moeten maken van het Afrikaanse naar het Europese continent.
Ahmed Aboutaleb is zo iemand die deze sprong waagde. Hij kwam in 1976 als tiener naar Nederland, om zich met zijn familie te voegen bij zijn vader, die hier al jaren eerder als gastarbeider een droom van een betere toekomst voor zijn gezin kwam najagen. Niemand had toen durven dromen dat dit jongetje het amper dertig jaar later zou schoppen tot burgemeester van de wereldstad Rotterdam.
Tussen zijn droom van een betere toekomst en die daad om na een razendsnelle carrière het burgervaderschap op zich te nemen zit een lange weg. Een weg die bezaaid zal zijn geweest met hobbels, omleidingen en blokkades. Ook in sociaal-maatschappelijk opzicht heeft Aboutaleb een ‘boughaz’ moeten ondernemen. Met wilskracht en doorzettingsvermogen heeft hij zijn doel bereikt. Anderen, met dezelfde achtergrond, slaagden hier niet in en hun droom werd een nachtmerrie, voor zichzelf en soms ook voor hun omgeving.
Het is een bijzonder goede keuze geweest van de Stichting Collectieve Propaganda voor het Nederlandse boek (CPNB) om juist Ahmed Aboutaleb te vragen voor de jaarlijkse Maand van de Geschiedenis een essay te schrijven over het thema van dit jaar: tussen Droom & Daad. Zijn levensloop is immers de verpersoonlijking van dit thema. Bovendien is het razend actueel, met de actuele toestroom naar Europa van vluchtelingen die dromen van een betere en vooral veiligere toekomst hier.
Aboutaleb bouwt zijn betoog op rond de lotgevallen van een joodse familie in Rotterdam die de oorlog overleefde door zich schuil te houden op een orgelzolder van een gereformeerde kerk. Hun overlevings-drang staat voor hem model voor alle mensen, ongeacht hun geloof of afkomst, om op individuele kracht, maar ook door grensoverschrijdende onderlinge solidariteit, tot daden te komen en dromen waar te maken. Aboutaleb stelt dat de geschiedenis zich laat lezen als een voortdurende aaneenschakeling van dromen en daden, van daden en dromen. Volgens hem kunnen we veel leren van zowel de dromers als de doeners. Mensen met moed, doorzettingsvermogen en opofferingsgezindheid. De boodschap van Aboutaleb is: we kunnen elkaar helpen de weg te vinden, want de weg van dromen naar daad is de weg van ‘ik’ naar ‘wij’. Van de ‘ik’ die vaak machteloos is tegen de grote problemen, naar de ‘wij’ die veel mogelijk maakt. Om zijn punt te maken sleept hij er een keur aan denkers bij, van Aristoteles tot – natuurlijk – Erasmus van Rotterdam.
Dat komt helaas nogal geforceerd over, net als de vervlechting met het verhaal over de joodse onderduikers. Zijn betoog had veel aan kracht gewonnen als hij dichter bij zichzelf was gebleven, want zijn persoonlijke migratiegeschiedenis is wel het beste bewijs dat dromen werkelijkheid kunnen worden. Dankzij individuele inzet, maar ook met hulp en steun van de omgeving.
Het essay wordt door de CPNB uitgegeven en is tijdens de maand van de Geschiedenis in de boekhandel te koop voor € 2,95.
Beeld: Martijn van der Griendt
Deze bespreking verscheen eerder in de Boekenkrant, editie oktober 2015
