Hoewel Adriaan van Dis al jaren in het vak zit, lijken zijn naam en zijn werk niet in de vergetelheid te raken. Na een aantal succesvolle romans over zijn leven in Parijs gaat Van Dis in Ik kom terug terug naar zijn Indische roots.
Ik kom terug gaat over een man wiens moeder niet lang meer te leven heeft. Hoewel hij nooit een bijzonder goede band met haar heeft gehad, opent de aftakelende vrouw haar hart voor haar enige zoon in de afwezigheid van haar dochters. Dat lijkt een laatste liefdevolle actie, maar eigenlijk verwacht ze er iets voor terug: ze wil dat haar zoon haar helpt om haar een versnelde dood te bezorgen.
Van Van Dis verwachten we inmiddels alleen nog het allerbeste. In kleurrijke taal geeft hij de lezer een kijkje in een geschiedenis die niet alleen de zijne, maar ook die van een heleboel anderen is. Van Dis is een prozaïst, maar zijn zinnen lezen als poëzie. Er zijn weinig schrijvers die laten zien dat het Nederlands net zo melodieus kan zijn als het Frans.
[quote]Er zijn maar weinig schrijvers die laten zien dat het Nederlands net zo melodieus kan zijn als het Frans.[/quote]
Toch duurt het tot halverwege het boek voordat je echt in het verhaal zit. In de eerste helft wordt de situatie te omslachtig geschetst. De zoon gaat op bezoek bij zijn moeder in het verzorgingstehuis en begint met het noteren van flarden van haar herinneringen. Haar leven met man en kinderen in Indonesië en haar jeugd in Zeeland lopen door elkaar heen en bijpersonages blijven vage schimmen.
Ook is het moeilijk om jezelf te identificeren met de hoodfpersonages. De moeder is een harde, afstandelijke vrouw die haar zoon liefdeloos heeft opgevoed en de zoon is te laf om voor zichzelf op te komen. Naarmate het boek vordert wordt dit wel iets genuanceerder: het verleden verklaart waar moeders gedrag vandaan komt. Daarnaast komen er anekdotes naar boven over de goede dingen die ze gedaan heeft voor haar omgeving.
Ik kom terug is een boek dat grenzen vervaagt: heden en verleden lopen in elkaar over, evenals waarheden en onwaarheden, leven en dood. Je moet er even inkomen, maar toegegeven: Ik kom terug blijft nog dagenlang in je hoofd hangen. Niet zozeer het verhaal, maar wel de prachtige taal van Adriaan van Dis, de zinnen die je twee keer leest; de eerste keer voor begrip, de tweede keer voor schoonheid. Achteraf roept het verhaal toch nog vragen op. Hoe eerlijk is het dat mensen tegen hun zin moeten blijven leven? Wat is het leven nog waard als we allemaal ‘een bouillonblokje van onze eigen soep’ worden?
Boekgegevens
Adriaan van Dis, Ik kom terug, Uitgeverij Atlas Contact, ISBN 978 90 254 4453 2 (€ 24,99)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie december 2014.
