Sint Nicolaas is al sinds 1850 niet meer weg te denken uit de kinderliteratuur. In de 165 jaar die daarna zijn verstreken, is het Sinterklaasfeest flink veranderd. Hier zetten we vijf intrigerende kinderboeken over de goedheiligman – van 1850 tot 2015 – voor je op een rijtje.
Sint Nicolaas en zijn knecht (1850)
In 1850 verscheen een kinderboek dat twee eeuwen lang ons beeld van het Sinterklaasfeest zou bepalen: Sint Nicolaas en zijn knecht van Jan Schenkman. In dit verhaal reist de Sint voor het eerst per stoomboot – al zien we hem ook voorbijvliegen in een luchtballon en verlaat hij Nederland in een (voor die tijd heel moderne) stoomtrein. Helemaal bijzonder is het feit dat Schenkman als eerste Zwarte Piet in zijn verhaal opnam. Schenkmans knecht lijkt echter weinig op de olijke Pieten die we kennen uit het Sinterklaasjournaal; in Sint Nicolaas en zijn knecht is Piet doodeng. Op de illustraties zie je een norse, Afrikaanse man, die stoute kinderen met zijn roe afranselt en met geweld in zijn zak duwt. Dan zijn de tijden toch veranderd…
Jip & Janneke – Sinterklaas komt! (jaren 50 – jaren 70)
In de jaren vijftig schreef Annie M.G. Schmidt in het Parool over het Sinterklaasfeest, gezien vanuit de ogen van Jip & Janneke. In de jaren zeventig publiceerde ze nog een aantal verhaaltjes over haar bekende kleuters en hun ervaringen rondom Pakjesavond in de Bobo. In Sinterklaas komt! staan alle Sinterklaasavonturen van Jip en Janneke gebundeld.
Jip en Janneke hebben ongelofelijk veel zin in Pakjesavond, maar stellen ook flink wat lastige vragen. Het paard van Sinterklaas eet alle wortels die hij krijgt, maar heeft hij ook wel eens dorst? Geeft Piet je nog wel een cadeau als je schoentje toevallig door je hond meegenomen is naar zijn mandje? En wat nu als je een suikerbeest krijgt, terwijl je gewoon heel erg graag een vrachtauto had willen hebben? Dat het boek zich in de jaren vijftig afspeelt, wordt al gauw duidelijk als Jip om een vrachtwagen vraagt en Janneke om een fornuisje. Maar dat mag de pret niet drukken. Aan de hand van schattige, herkenbare Sinterklaastaferelen schetst Schmidt de iconische onderdelen van het Sinterklaasfeest zoals we dat kennen: van paard tot presentje.
Sinterklaas (2007)
Een halve eeuw later heeft Sinterklaas niet één knecht, maar een heel leger Pieten. Maar wat doen die allemaal als ze niet in Nederland zitten? In haar iconische prentenboek Sinterklaas geeft Charlotte Dematons niet alleen een mooi beeld van het Sinterklaasfeest in Nederland, maar laat ze ook zien hoe het eraan toegaat in Madrid, als de Pieten thuis zijn. Van Pietenschool tot Pietenhuis en inpakcentrum: op grote, Waar is Wally-achtige pagina’s schept Dematons een Sinterklaaswereld waar je nooit in uitgekeken raakt.
De pieten maken het bont (2014)
In 2014 leren we nog modernere Pieten kennen. Op de eerste bladzijde van De Pieten maken het bont neemt Scrabadoelie – een blauwe Piet – zijn mobiele telefoon op. Hij krijgt Sinterklaas te spreken, die hem vraagt om tijdens zijn vakantie de leiding over te nemen. Maar dat is best moeilijk, aangezien Scrabadoelie te maken krijgt met een heleboel eigenwijze collega-Pieten. Het is niet alleen de moderne techniek die van De Pieten maken het bont een actueel boek maakt; de makers, Pimm van Hest en Nynke Talsma, laten ons kennismaken met we talloze Pieten in alle kleuren van de regenboog. Zo zie je maar: de Sinterklaastraditie blijft door de jaren heen veranderen, ook in de boeken die over het feest geschreven worden.
Sinterklaas voor grote kinderen (2015)
Het leukste boek over Sint Nicolaas verscheen dit jaar bij Uitgeverij Kluitman. Met Sinterklaas voor grote kinderen schreef auteur Chariva een verfrissend en vrolijk kinderverhaal, dat voor ouders het verklappen van het grote geheim achter Sinterklaas stukken leuker maakt. Want ook dat moment maakt deel uit van de jaarlijkse Sinterklaastraditie. Sint en Piet helpen zelf bij de onthulling van dat geheim. Lezertjes krijgen deze top secret-informatie alleen als ze eerst een geheimhoudingscontract ondertekenen. Daarna doen de goedheiligman en zijn knecht de echte geschiedenis achter het Sinterklaasfeest uit de doeken. En wat al helemaal belangrijk is: ze laten zien dat grote kinderen een ‘heule’ belangrijke rol hebben tijdens de Intocht en Pakjesavond!
Beeld © Job, Joris & Marieke
Boekgegevens
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie november 2015.
