Deze maand verschijnen de biografieën van twee legendarische muzikanten: Johnny Cash (1932-2003) en Eric Clapton (1945). Hoewel de levens van beide mannen de nodige overeenkomsten vertonen, zijn hun biografieën totaal verschillend.
De levens van Eric Clapton en Johnny Cash beslaan allebei zeven decennia; de eerste vierde dit jaar zijn zeventigste verjaardag, terwijl laatstgenoemde in 2003 op 71-jarige leeftijd overleed. Een andereovereenkomst is de drank- en drugsverslaving waaraan beide mannen ten prooi vielen, in navolging van zoveel andere collega-muzikanten. De verslavingen komen uitgebreid aan bod in Motherless Child en in Johnny Cash. De biografie, net als de gevolgen daarvan voor het huwelijksleven. Clapton zag in 1988 zijn huwelijk met Pattie Boyd, de ex-vrouw van Beatles-gitarist George Harrison, in rook opgaan. Veertien jaar eerder had Clapton Pattie met veel moeite bewogen om George te verlaten en met hem verder te gaan, maar nu liep het door zijn egoïstische verslaafde gedrag alsnog fout. Ook Cash’ eerste huwelijk met Vivian Liberto kende geen gelukkig einde. In 1966 brachten zijn verslavingen en affaires met andere vrouwen Vivian ertoe om een scheiding aan te vragen. Uiteindelijk was het het geloof dat beide mannen hielp om hun verslavingen te overwinnen.
De levenswandel van de twee muzikanten mag dan bepaalde overeenkomsten vertonen, de auteurs van de twee biografieën hebben duidelijk voor een andere aanpak gekozen. Motherless Child gaat over Clapton en is van de hand van popjournalist Paul Scott, die eerder de biografie van Robbie Williams schreef. Scott baseerde het levensverhaal van Clapton op diens autobiografie, op de Clapton-biografieën van Ray Coleman en Christopher Sandford en op de autobiografie van zijn ex-vrouw Pattie Boyd. Ook sprak hij met mensen uit de omgeving van de wereldberoemde gitarist, zoals ex-bandleden en zijn voormalige manager Roger Forrester.
Johnny Cash. De biografie is geschreven door Robert Hilburn, die meer dan dertig jaar werkzaam was als muziekcriticus voor de Los Angeles Times. In die hoedanigheid sprak hij, zoals hij in zijn bronvermelding schrijft, ‘talloze keren’ met Cash, zowel in het begin als aan het einde van zijn carrière. Daarnaast verleenden ook alle kinderen van de artiest hun medewerking aan de biografie, zodat Hilburn veel informatie uit de eerste hand heeft verkregen. Verder heeft de muziekcriticus vele tientallen boeken geraadpleegd en geeft hij nauwkeurig aan welke bronnen hij voor elk hoofdstuk heeft gebruikt.
De bronvermelding lijkt te impliceren dat Hilburn uitgebreider te werk is gegaan dan Scott, en dat vermoeden wordt bevestigd als je kijkt naar de dikte van de twee biografieën. Scott heeft het leven van Eric Clapton in Motherless Child weten te vangen in 336 pagina’s, terwijl Hilburn met Johnny Cash. De biografie meer dan het dubbele aantal pagina’s afleverde: 752. Dit verschil in omvang kan twee kanten op werken – de dikke biografie kan log en zwaar zijn en de dunne vol vaart, of het lange levensverhaal is juist nauwgezet en evenwichtig waar het korte te snel door de feiten heen vliegt.
Helaas voor Scott is er hier sprake van het tweede scenario. Hij wil net zoveel over Clapton vertellen als zijn collega Hilburn doet over Cash, maar zijn verhaal is beduidend minder goed uitgewerkt. Hij gaat soms zo snel door de feiten heen dat het je begint te duizelen door de vele personen en gebeurtenissen die voorbij komen. Bovendien gaat hij af en toe wel erg in op zijlijntjes en noemt hij namen van mensen die verderop in de biografie niet meer terugkeren, waardoor je je afvraagt hoe belangrijk zij zijn. Scott wilde duidelijk recht doen aan elk aspect van Claptons leven, maar helaas werkt dat niet altijd even goed.
Johnny Cash. De biografie leest daarentegen meer als een verhaal dan als een serie feiten. Ook hier komen veel verschillende gebeurtenissen en mensen voorbij, maar omdat Hilburn alle informatie heeft verwerkt tot afgeronde verhaaltjes is het hem gelukt om steeds het overzicht te behouden. Dit heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat Hilburn veel meer bronnen tot zijn beschikking had dan Scott tijdens het schrijven van de biografie. Alleen al de honderden brieven die Cash tijdens zijn diensttijd in Duitsland aan Vivian schreef moeten een schat aan informatie hebben opgeleverd. Bovendien zal zijn dood voor meer openheid hebben gezorgd; dat Clapton nog leeft zorgt er waarschijnlijk voor dat er allerlei details verborgen blijven.
Toch is ook Motherless Child een boeiend boek, want Claptons leven is absoluut romanwaardig: hij had op jonge leeftijd een fantastische start met Cream, viel ten prooi aan een heroïneverslaving toen Pattie Boyd hem afwees, wist Pattie vervolgens alsnog te verleiden om weg te gaan bij George Harrison, beleefde na zijn alcoholverslaving een comeback in de jaren tachtig, gevolgd door het overlijden van zijn zoontje Conor in 1991.
Motherless Child wordt in de ondertitel aangeduid als ‘de definitieve biografie’ van Eric Clapton. Dat is wat overdreven – die titel past beter bij de zeer complete biografie van Johnny Cash –maar een eerlijke poging zou ik het wel willen noemen.
Beeld: John Olson – The Life Picture Collection, Getty Images
Boekgegevens
- Paul Scott, Motherless Child. Eric Clapton, de definitieve biografie, vertaling: Willemien Werkman, Uitgeverij Luitingh Sijthoff, ISBN 978 90 245 6798 0 (€ 19,99)
- Robert Hilburn, Johnny Cash. De biografie, vertaling: Conny Sykora en Vera Sykora, Uitgeverij Het Spectrum, ISBN 978 90 003 4726 1 (€ 25,00)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie september 2015
