Thomas Blondeau is overleden. Hij is niet ouder dan 35 geworden. Blondeau bracht drie aangenaam brutale boeken uit.
Can you hear me
hear me screaming
breaking in the muted sky
this thunder heart
like bombs beating
echoing a thousand miles
Deze tekst van de Foo Fighters vormt het motto van Donderhart, Blondeau’s tweede roman – aan het eind van het boek geplaatst in plaats van voorin, zoals het hoort. De tekst lijkt symbool voor het werk van Thomas Blondeau, maar er is een belangrijk verschil: Blondeau viel op zónder dat het opzichtig werd – daar was hij veel te getalenteerd voor. ‘Zoals het hoort’, dat paste hem niet.
Neem eX, Blondeau’s debuut. De verhaallijn lijkt oppervlakkig gezien bol te staan van de clichés – jonge man groeit op in een wereld die hij niet begrijpt, in een leven dat hij niet serieus neemt, en besluit om een daad te stellen die hem uit zijn anonimiteit haalt. De beschrijvende titels boven de hoofdstukken (‘Waarin David zegt een boek te schrijven en zijn moeder met hem probeert te praten’, ‘Sacha ziet een voorteken van de tragische affaire maar kan het niet duiden’) zijn licht anachronistisch en licht belachelijk. En de met bravoure beschreven tocht naar onsterfelijkheid van hoofdpersoon David Quispel blijft te veel in de traditie hangen om echt serieus te zijn. Lezen we in eX inderdaad wat de recensenten er destijds van maakten: een niet geheel geslaagde, want topzware poging tot een existentialistische Bildungsroman – of neemt Blondeau met dit boek een ironisch loopje met datzelfde genre?
Blondeau nam een enorm risico met dit boek door zijn drang naar opvallen en afwijken te botvieren op een roman die uiterlijk zo pretentieus lijkt en ogenschijnlijk zo naar een ernstige literaire traditie hangt. En zoals bij veel andere schrijvers ironie en zelfspot vaak verward wordt met pretentie en arrogantie, zo is ook Blondeau’s relativering in 2006 nauwelijks opgemerkt door de recensenten die vooral concludeerden dat Blondeau nog moest groeien.
Groeien deed Blondeau niettemin. In 2010 kwam zijn tweede roman uit, Donderhart. Liefde en het actuele terrorisme zijn de twee centrale onderwerpen van dit krachtige boek. We volgen journalist Max en Eva, ex-geliefden die hun relatie, zeven jaar daarvoor verbroken, herbeleven. Max is in Londen met zijn huidige vriendin Veronique en werkt aan een verslag. Blondeau verweeft de nasleep van de Londense aanslagen, de angst en onzekerheid onder de bevolking, kundig met de moeilijke situatie van Max en Eva, en Max en Veronique. Geen van beide relaties lijkt er goed uit te zien.
Donderhart ironiseert geen genres, het is een oprechte, serieuze roman. De existentialistische inslag van eX keert terug in dit boek. Maar is het een boek ‘zoals het hoort’? Max worstelt met een huidige én een lang verleden relatie juist door daar weinig mee bezig te zijn. Intussen ziet hij achter zich een stad waarin zojuist de eenentwintigste-eeuwse realiteit is geëxplodeerd. Al-Qaida een literaire roman binnensmokkelen is hiervoor alleen Charlotte Mutsaers gelukt in Koetsier Herfst. Daarnaast ontstaat een interessante tegenstelling tussen enerzijds de filosofische en fundamentele persoonlijke ontwikkelingen bij Max en anderzijds de opbouw van het boek waarin data, tijden en locaties een snelle, actiefilmachtige werkelijkheid suggereren.
Werd Blondeau’s debuut nog wisselend ontvangen, Donderhart kreeg lof toegezwaaid. Prijzen en zelfs nominaties bleven helaas achterwege. Het is erg vreemd dat Blondeau’s talent en belofte na de verschijning van Donderhart niet de erkenning kregen, al blijft het gissen naar de reden. Aandacht kreeg hij desondanks genoeg. Hij stelde bloemlezingen samen van korte verhalen en schreef columns in onder meer De Standaard.
[quote] ‘Vroeger had ik zelf last van angstaanvallen. In Donderhart heb ik de sensatie van angst willen overdragen.’[/quote]
In een interview met de Boekenkrant in april 2010 vertelde Thomas Blondeau dat angst volgens hem het centralethema is van Donderhart, zowel in de terroristische actualiteit als in de liefde. ‘Vroeger had ik zelf last van angstaanvallen. In Donderhart heb ik de sensatie van angst willen overdragen. Niet alleen het ‘beschrijven’, zodat de lezer het weet – de lezer moet het doorvoelen.’
In Blondeau’s derde boek, Het West-Vlaams versierhandboek, zijn liefde en actualiteit andermaal aan elkaar gekoppeld. Het draait nu om Raf die, teleurgesteld na een aantal mislukte affaires, naar zijn geboortegrond terugkeert. Hij gaat een boek schrijven om zichzelf bij elkaar te kunnen vegen. Dan ontmoet hij een van de mooiste vrouwen van het dorp. Blondeau vermengt deze liefdestragedie met de Vlaamse actualiteit van populisme, demagogie en sentimenten van onafhankelijkheid: Rafs dorp heeft zich onafhankelijk van België verklaard. Raf is bang voor de liefde en zeker bang voor de interesse die de mooie vrouw uit zijn geboortedorp in hem heeft. En ook de politieke dimensie van Het West-Vlaams versierhandboek staat geheel in het teken van angst.
Politiek en liefde, populisme en angst: Blondeau doet het niet zoals het hoort. Net als in eX stopt hij in dit boek thema’s die een immens risico op gemeenplaatsen en platitudes herbergen. Neem het feit dat de schrijver een boek schrijft over een man die een boek wil schrijven. Neem de oppervlakkige pathetiek van de mislukte relaties van Raf. Maar in handen van Blondeau kantelen de gegevens in een mild licht van ironie.
In het weekeind van zijn dood publiceerde nrc next een interview met Thomas Blondeau. De titel: ‘Je moet leren leven met je angsten’. Hij bekende bang te zijn voor een aantal dingen, maar ook bereid te zijn dagelijks de confrontatie met zijn angsten aan te gaan. De tekst van de Foo Fighters lijkt het bezweren van angst te sterken – omdat de wens om er te zijn, zodat de literatuur niet meer om Thomas Blondeau heen kan, groter is dan welke angst ook.
Boekgegevens
- Thomas Blondeau, Donderhart, Uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 978 90 234 5474 8 (€ 17,90)
- Thomas Blondeau, Het West-Vlaams versierhandboek, Uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 978 90 234 7781 5 (€ 18,90)
