Meer dan twintig klinkende namen stonden er op het affiche van de Dag van de Literatuur. Schrijvers als Herman Koch, Adriaan van Dis en Kader Abdollah probeerden op 5 maart meer dan 5000 middelbare scholieren los te weken van hun mobieltje om hen kennis te laten maken met het geschreven woord.
Ellen Deckwitz zet direct de toon tijdens haar voordracht in de grote zaal van de Doelen: ‘Wie is hier vrijwillig?’ Aarzelend gaan een hand of tien de lucht in. Toch weet ze met haar gedicht over mannen zelfs bij de meest hard zuchtende jongens achter mij een reactie te ontlokken. Een docente Nederlands legt me later uit dat het daar om draait vandaag: scholieren op een leuke manier in contact brengen met literatuur. ‘Misschien zit er in elke klas een leerling die echt geïnteresseerd is in literatuur. Toch willen we di
e andere 29 leerlingen er op een dag als vandaag ook mee in aanraking brengen.’
Voor sommige auteurs, zoals Ronald Giphart en Herman Brusselmans, is het geen probleem om leerlingen veertig minuten lang aan zich te binden. Met humeur en onderwerpen die jeugdige lezers aanspreken brengen zij ze zaal tijdens een literaire talkshow in beroering. Een leerling van het Wolfert Dalton College uit Rotterdam vraagt aan Brusselmans wat zijn grootste blunder is. ‘Hier met jullie zitten,’ antwoordt hij. Giphart gaat lang in op de vraag of de hoeveelheid seks in zijn boeken iets is wat schokkend is, of gewoon bij het leven hoort. Al halen veel jongeren hun neus op als de auteur openhartig over seks praat, bij het verlaten van de zaal hebben ze het er onderling nog steeds over. Vooral het gegeve
n dat ook ouders seks hebben en dat Giphart hier zo openhartig over praat, blijft de leerlingen bezighouden. ‘Ik ben zo blij dat mijn vader geen schrijver is,’ zegt een van de jongens opgelucht.
De organisatie doet nog een extra duit in het zakje om het plezier van de leerlingen te vergroten. Niet alleen de crème de la crème van de Nederlandstalige letteren zijn bijeengekomen in Rotterdam, het programma wordt ook afgewisseld met film, cabaret, muziek en dans. Een meisje laat trots haar selfie met cabaretier Peter Pannekoek aan haar docente zien. En ook daar lijkt het vandaag ook om te draaien: verliest een schrijver het niet langzaam van de oprukkende beeldcultuur? Na een interview met Herman Koch, Peter Terrin en Herman Brusselmans sprinten de leerlingen naar voren om zichzelf vast te leggen met een van deze schrijvers. De verbazing is dan ook groot als niet alle auteurs heel geoefend zijn in het nemen van een selfie. Schrijvers worden vandaag dus aan iets onderworpen wat voor de meeste pubers tot de orde van de dag behoort: alles wat je doet vastleggen in beeld. Toch denkt Ronald Giphart niet dat deze tendens een bedreiging vormt voor het geschreven woord. ‘Ik zeg drie woorden: een vervallen stationsgebouw. Iedereen in de zaal heeft zich nu een eigen beeld gevormd van dit gebouw. Het mooie is dat voor iedereen dit beeld anders is. Als ik een beeld geprojecteerd had van dit stationsgebouw, 
hadden we direct allemaal hetzelfde beeld in ons hoofd gehad en hoefde ik er verder niets meer over te vertellen. Dat is wat schrijvers doen: bij lezers een bepaald beeld oproepen dat voor iedereen anders zal zijn.’
De vraag blijft wat het beeld van de literatuur is dat de leerlingen aan het einde van de dag mee naar huis nemen. Zoals Thomas Heerma van Voss benadrukt: er is maar een boek voor nodig om je interesse in literatuur te wekken. ‘Toen ik op de middelbare school zat las ik alleen de Voetbal International, totdat ik op mijn zeventiende Nooit meer slapen van Willem Frederik Hermans las. Vanaf de eerste zin was ik verkocht.’
Leuk stuk, en wat Giphart zegt met “een vervallen stationsgebouw”: prachtig!