In het derde deel van het boek Wieteke van Dort lezen we over de kleinkunstloopbaan van Wieteke, die heel gedurfd als Tante Lien zelfs de Koningin van Indië wordt genoemd. Lees hier alvast meer over haar talloze toneel- en televisie-activiteiten.
Koningin van Indië
Wieteke ziet haar toevallig geboren creatie Tante Lien in de loop der tijd uitgroeien tot veel meer dan een typetje. Anders dan bij een veronderstelde karikatuur grijnst achter de lach van Lien het grote Indische drama. Het is wat gedurfd om Wieteke de koningin van Indisch Nederland te noemen, maar voor veel mensen heeft ze onbedoeld wel die symbolische waarde. Tante Lien biedt hen op zijn minst de troost der herkenning en van het begrip. Met haar valt niet alleen te lachen, ze begrijpt ook hun Indische problematiek.
In NVTN komt de Japanse keizer Hirohito voor een staatsbezoek naar Nederland. Kan, met Corry Vonk aan zijn zijde, protesteert. De oorlog is dan een kwart eeuw voorbij, maar om nou de keizer zo vorstelijk te ontvangen? Dat gaat Kan te ver. De onderscheiding die hij en Corry hebben ontvangen zeggen ze in de Westeinder Plassen te hebben gegooid. In het theater zingt hij een van zijn schrijnendste liedjes met de vraag: had prins Bernhard, nou niet eens aan de keizer kunnen vragen hoe dat zat met al die doden? Al die ellende voltrok zich destijds toch uit zijn naam?
De krijgsgevangenen en de ambtenaren die de moordende kampen overleefden krijgen in NVTU een stem als Wieteke opnieuw Bannink en Wilmink aan het werk zet. De voormalige soldaten van het KNIL die in NVQO tegen de Japanners hebben gevochten en daarna jaren doorbrachten in krijgsgevangenschap met alle gevaren, vernederingen en ontberingen van dien ontvingen tot dusver al die jaren geen soldij. Harry Bannink schrijft milde maar vastberaden muziek bij de al even ferme tekst van Willem Wilmink, een waar strijdlied en een schrijnende aanklacht: het Lied van de schuld. Het staat op haar tweede Indische grammofoonplaat Hallo Bandoeng in een arrangement van een andere grootheid in zijn vak: Bert Paige.
Ze wil het zingen in de Late Late Lien Show. Het Indische zeer dient niet zo maar te worden weggelachen. Ook serieuze zaken mogen aan de orde komen. Frans Boelen, met wie ze eigenlijk altijd graag samenwerkt, ligt dwars en is daar niet voor. Een couplet vindt hij wel genoeg. Ook de VARA-leiding heeft bedenkingen tegen zo’n Indische actie, maar Wieteke houdt vol. Haar Lied van de schuld zal ze daar zingen en ze krijgt haar zin. Ze leidt het in, strak kijkend in de camera, met de woorden: ‘Nederland heeft als enige land in de wereld nooit de soldij betaald. De ambtenaren hebben nooit een cent salaris gehad.’ Ze spreekt hier van ‘het ernstigste geval van Oostindische doofheid’.
Minder bezwaren zijn er tegen haar optreden in de Tweede Kamer. Op NQ december NVTV zingt ze het lied tijdens een hoorzitting van de vaste Kamercommissie voor Ambtenarenzaken waar de nimmer uitbetaalde soldij aan de orde komt. De zitting trekt zoveel publiek dat tientallen oud-KNIL-ers buiten moeten blijven staan. Behalve Wieteke komen ook diverse groeperingen aan het woord. Om de boodschap nog eens goed tot zich te laten doordringen krijgen de Kamerleden van de zangeres een plaat met het lied mee naar huis. Het succes is beperkt. De ex-KNIL-mannen die in Nederland zijn krijgen f. 7500,-. Zij die naar Amerika emigreerden en degenen die in Indonesië moesten achterblijven krijgen niets. Ook voor ambtenaren is er geen vergoeding.
Boekgegevens
Hans Visser, Wieteke van Dort. Kind van twee culturen. Schetsen van een Nederlands-Indische familie, Uitgeverij Conserve, 388 pagina’s, ISBN 9789054294665 (€ 19,99)
Dit boekfragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie 3 september 2018.
