Ian McEwans nieuwste roman, Notendop, is een bijna klassiek verhaal over moord en bedrog, verteld vanuit een zeer ongebruikelijk perspectief.
EEN
Hier ben ik dan, ondersteboven in een vrouw. Met mijn armen geduldig over elkaar wacht ik af en vraag me al wachtend af in wie ik me bevind en wat ik verwachten mag. Vol heimwee gaan mijn ogen dicht als ik bedenk hoe ik ooit ronddreef in mijn doorschijnende hoes, dromerig door mijn privé-oceaan dobberde en in de zeepbel van mijn gedachten vertraagde salto’s maakte, zachtjes tegen de doorzichtige grenzen van mijn nauwe ruimte botste en door het trillende vlies heen, zij het gedempt, de stemmen opving van de samenzweerders in een smerig zaakje. Dat was in mijn zorgeloze jeugd. Nu, geheel op mijn kop, zonder nog maar een centimeter ruimte voor mezelf, met mijn knieën tegen mijn buik gepropt, worden mijn gedachten en mijn hoofd geheel in beslag genomen. Ik heb geen keus, mijn oor is dag en nacht tegen de bloedige wanden gedrukt. Ik luister, onthoud en ik maak me ongerust. Ik hoor slaapkamerpraat met dodelijke opzet en verstijf van angst voor alles wat me te wachten staat, wat me mee zou kunnen slepen. Ik word overspoeld door abstracties, waarvan alleen de woekering van onderlinge betrekkingen de illusie van een bekende wereld schept. Hoor ik ‘blauw’, iets wat ik nooit heb gezien, dan stel ik me in gedachten iets voor wat vrij dicht bij ‘groen’ ligt – iets wat ik ook nooit heb gezien. Ik waan me een onschuldige, onbelast door banden en verplichtingen, een vrije geest, ondanks mijn karige leefruimte. Niemand die mij tegenspreekt of vermaant, geen naam of voormalig adres, geen godsdienst, geen schulden, geen vijanden. Mijn agenda, als die zou bestaan, vermeldt alleen mijn aanstaande verjaardag. Ik ben, of ik was, een schone lei – wat de huidige genetici ook mogen beweren. Maar dan wel een gladde, poreuze lei, die niet als schoolbord of dakbedekking zou kunnen dienen, een lei die zichzelf beschrijft naarmate ze dagelijks groeit en minder schoon wordt. Ik waan me een onschuldige, maar het lijkt erop dat ik deel van een complot uitmaak. Daarbij lijkt mijn moeder – leve haar onophoudelijk, luid pompende hart – betrokken te zijn. Lijkt, moeder? Nee, zo ís het. Dat ben je. Je bent erbij betrokken. Dat weet ik al sinds mijn oorsprong. Laat ik dat nog eens opdiepen, het scheppingsmoment waar mijn bevruchting mee gepaard ging. Lang geleden, vele weken geleden, sloot mijn neurale groeve zich tot mijn ruggengraat en sponnen en weefden mijn vele miljoenen jonge zenuwcellen, bedrijvig als zijderupsen, uit hun slierende axonen de gouden prachtstof van mijn eerste idee, een zo eenvoudige gedachte dat ze me nu deels ontschiet. Was het ik? Te veel eigenliefde. Was het nu? Al te dramatisch. Dan iets wat aan beide voorafgaat, wat beide omvat, één woord van louter zijn, overgebracht door een geestelijke zucht of berustende aanvaarding, iets als – dit? Te gezocht. Naderbij gekomen was mijn idee dus zijn. Of zo niet, de grammaticale variant is. Dit was mijn oergedachte en dit is de essentie – is.
Boekgegevens
Ian McEwan, Notendop, vertaling: Rien Verhoef, Uitgeverij De Harmonie, 176 pagina’s, ISBN 978 94 633 6000 5 (€ 19,90)
Dit boekfragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie november 2016
