Dit boek vol geruchtmakende schilderijen en oude foto’s is te lezen als een roman, maar biedt evengoed een sprankelend kunsthistorisch tijdsbeeld, over de Impressionisten in het culturele centrum van de wereld.
Sluit uw ogen, monsieur en probeert u zich de ambiance van de Salon voor te stellen.
Pardon?
Sluit uw ogen.
Goed madame.
Voor de ingang is een gordijn gedrapeerd. Het heeft de kleur van rodebessenjam en het is gemaakt van zware stof. U duwt het opzij en…
Maar…
Laat uw verbeelding spreken, monsieur Van Mander! U bezoekt de Salon de Paris!
Ik tracht uw beschrijving te projecteren op mijn netvlies.
Het gordijn sluit zich achter u. Links en rechts op de wanden van groene serge ontwaart u honderden doeken. Ze schreeuwen om uw aandacht. Gaat u zitten op die rood fluwelen canapé in het midden van de zaal en kijk om u heen.
Prima, ik zit.
U wordt overrompeld door schilderijen in gouden lijsten. Ziet u ze voor zich?
Ja, ja…
De kunstwerken tonen u een gerieflijke wereld, theatrale scènes die zich in een andere tijd afspelen of op een exotische locatie. Een vrome Madonna met kind hangt naast een naakte dame in een Turks bad. Uw ogen glijden over een schilderij van een naakte Galatea waarvan de venusheuvel prominent in beeld is.
U vertelt zeer beeldrijk.
Een mierzoete nimf, een lachende zeemeermin, een stervende Cleopatra, schattige kindertjes met bloemenkransjes, een arenlezende boerin en gesluierde haremdames in een woestijntent. Aan de overzijde hangt een schilderij van boeren die huiswaarts keren van het veld, daarnaast een heroïsch oorlogstafereel en links daarboven ziet u onderwerpen uit de literatuur van Goethe, Shakespeare en Byron verbeeld. Dat alles om u te verstrooien, te betoveren en te amuseren. Is het niet overrompelend?
Oh, beslist.
De schilderijen die op ooghoogte hangen zijn unaniem door de Salonjury gekozen. De eervolle kunstenaars van deze werken hebben dankzij die keuze een grote kans om belangrijke staatsopdrachten in de wacht te slepen en veel geld te verdienen. Ziet u boven de deur die letter, monsieur Van Mander?
Eh, ja…?
Schilders van wie de naam met een A begint hangen in de eerste zaal, die van de B in de volgende zaal en zo verder. Houd uw ogen gesloten.
Ik kijk niet.
Goed zo! U staat op en slentert verder, groepjes dames ontwijkend die luidkeels commentaar leveren op de schilderijen en heren met monocles en zwartzijden dassen, die felle discussies voeren over esthetische kwesties. Waar bent u nu?
In zaal… B.
Nee, u bent in zaal M.
Ik sta in zaal M. Natuurlijk! Daar zie ik Le Déjeuner van monsieur Manet hangen.
Het doek hangt er niet.
Boekgegevens
Ton van Kempen & Nicoline van de Beek, Madame Manet, Uitgeverij Het ArchiefCollectief, 364 pagina’s, ISBN 978 90 823073 13, (€ 32,50)
Dit boekfragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie augustus 2016
