In Het touwtje uit de brievenbus & Katoren revisited vertelt Jan Terlouw over de zeven grote uitdagingen waar wij voor staan om de toekomst van onze jeugd te waarborgen, voorafgegaan door de integrale tekst van zijn pleidooi in DWDD.
Wat er aan de opdrachten voorafging
In de nacht dat de oude, geliefde koning van Katoren stierf, werd Stach geboren. Niet onder een gelukkig gesternte, zo leek het, want de volgende dag viel zijn vader van de toren van de St.-Aloïsius. Zijn moeder kon het bericht niet aan en stierf enkele dagen later aan de kraamvrouwenkoorts. Gelukkig had Stachs vader een oudere broer, Gervaas, die Stach liefdevol in huis nam en grootbracht als zijn eigen zoon.
Om terug te komen op de oude koning: die had geen zoon en geen dochter. En daarmee was er het probleem van de opvolging. Er was, zoals gebruikelijk onder dergelijke omstandigheden, een boel geïntrigeer en geharrewar, en ten slotte grepen zes ministers de macht. Zij zeiden toe dat ze een manier zouden uitwerken waarop een nieuwe koning kon worden aangewezen. Katoren verdiende een goede koning, de beste, en dus moesten er garanties… enzovoort, enzovoort.
Er kwam natuurlijk niets van terecht. De zes ministers zaten al spoedig zo vast aan hun zetels als een oor aan een hoofd, en ze regeerden het land.
Het volk van Katoren leek zich te schikken in de situatie. Ze verlangden wel terug naar de tijd waarin de oude koning nog leefde – waarin nog plezier kon worden gemaakt en iedereen gelukkig was. Maar ruim zeventien jaar lang nam niemand de verantwoordelijkheid om naar de ministers te stappen en ze te vragen wat er nodig was om koning te worden…
Jan Terlouw: ‘Als ik terugdenk aan de periode waarin ik Koning van Katoren schreef, nu ruim vijfenveertig jaar geleden, zijn we inmiddels twee of drie keer zo rijk geworden. En ook twee of drie keer zo weinig solidair.
In de zeventiger jaren van de vorige eeuw was men constant op het Malieveld aan het demonstreren. Tegen de neutronenbom, tegen de apartheid, tegen de kernwapenwedloop, voor abortusvrijheid voor vrouwen, enzovoort. Het ging nooit over geld. Ik kan me althans niet één keer herinneren dat het over geld ging.
Maar nu, áls er al een enkele keer gedemonstreerd wordt – want het gebeurt bijna niet meer – gaat het over geld: wie betaalt de studiefinanciering, wie betaalt de kinderopvang… Met andere woorden: er is een heleboel solidariteit uit de samenleving verdwenen. Het idealisme is verdwenen. En dat heeft volgens mij te maken met de toegenomen welvaart.
Ik moet vaak denken aan die Bijbelse uitspraak: “Het is gemakkelijker voor een kameel om door het oog van een naald te gaan dan voor een rijke om het koninkrijk van God binnen te gaan.” Rijk worden gaat gepaard met angst om je bezit te verliezen. Angst dat het er morgen niet meer is. Mensen die rijk zijn willen steeds rijker worden.
Misschien voelen mensen zich in deze tijd vooral eenzaam. Eenzaam en angstig. Angstig ook dat niet alles blijft zoals het is, dat er vreemdelingen komen waardoor het vertrouwde leven verandert. En eenzaam…
Onlangs herlas ik een toespraak die ik dertig jaar geleden gehouden heb. Toen zei ik al tegen de mensen: “We lenen geen kopjes melk meer bij de buren, want we hebben een koelkast. Als ons kind pukkels heeft, kijken we niet om ons heen of er zoiets heerst, en of het misschien vanzelf overgaat, maar we gaan naar de gezondheidsdienst. We hebben elkaar niet meer nodig.”
Boekgegevens
Jan Terlouw, Touwtje uit de brievenbus & Katoren revisited, Uitgeverij Lemniscaat, 64 pagina’s, ISBN 978 90 477 0937 4 (€ 4,95)
Dit boekfragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie januari 2017
