In Het klimaat zijn wij onderzoekt Jonathan Safran Foer het belangrijkste thema van deze tijd op verrassende en creatieve wijze: de wereld redden begint bij het ontbijt.
Dit boek gaat over de gevolgen van de industriële veehouderij voor het milieu. Toch ben ik erin geslaagd om dat op alle 71 voorgaande bladzijden te verbergen. Ik heb dit onderwerp vermeden om dezelfde reden als Gore en anderen dat hebben gedaan: uit angst dat je dan op voorhand zult verliezen. Ik draaide er zelfs omheen toen ik Gore bekritiseerde omdat hij er omheen draaide – ik benoemde nergens wat hij nergens benoemt. Ik wist zeker – zoals ook Gore ongetwijfeld zal hebben geweten – dat dit de beste aanpak was. In een gesprek over vlees, zuivel en eieren schieten mensen in de verdediging. Ze raken geïrriteerd. Iemand die geen veganist is wil het daar niet graag over hebben en de gedrevenheid van veganisten is op zich ook vaak een afknapper. Maar er is geen hoop dat we de klimaatverandering kunnen aanpakken zolang we de oorzaken ervan niet eerlijk kunnen bespreken, evenals onze mogelijkheden en onze beperkingen om in reactie daarop te veranderen. Soms heeft een vuist het nodig dat het woord ‘vuist’ er met grote letters op wordt gezet, dus zal ik het nu benoemen: we kunnen onze planeet alleen redden als we onze consumptie van dierlijke producten sterk reduceren.
Dit boek is een pleidooi om collectief anders te gaan eten – of preciezer gezegd om geen dierlijke producten meer te nuttigen vóór het avondeten. Dat pleidooi is moeilijk, zowel omdat het onderwerp zo beladen is als omdat het een opoffering met zich meebrengt. De meeste mensen houden van de geur en smaak van vlees, zuivel en eieren. De meeste mensen stellen de rol die dierlijke producten in hun leven spelen op prijs en zijn niet bereid hun eetgewoontes aan te passen. De meeste mensen eten van kindsbeen af bij bijna elke maaltijd dierlijke producten en het is moeilijk om een levenslange gewoonte te veranderen, ook als die niet gekoppeld is aan genot en identiteit. Dat zijn belangrijke obstakels, die het niet alleen waard zijn om te erkennen, maar die ook erkend móéten worden. Het veranderen van onze eetgewoontes is eenvoudig in vergelijking met een wereldwijde herinrichting van alle elektriciteitsnetten of met het dwarsbomen van machtige lobbyisten bij het invoeren van een wettelijke co2-heffing, of met de ratificatie van een belangrijk internationaal verdrag over de uitstoot van broeikasgassen, maar eenvoudig is het niet. (…)
Met betrekking tot de klimaatverandering zijn we afgegaan op gevaarlijk incorrecte informatie. Onze aandacht was gericht op fossiele brandstoffen, wat ons een onvolledig beeld heeft gegeven van de planeetcrisis en waardoor we het gevoel hebben gekregen dat we stenen gooien naar een Goliath die ver buiten ons bereik is. Maar ook als de feiten op zich niet overtuigend genoeg zijn om ons gedrag te veranderen, kunnen ze ons wel van gedachten doen veranderen en daar moeten we mee beginnen. We weten dat we iets moeten doen, maar ‘we moeten iets doen’ is meestal een uiting van onmacht of op z’n minst van onzekerheid. Zonder vast te stellen wát we dan moeten doen, kunnen we niet besluiten om dat ook daadwerkelijk te doen.
Het volgende hoofdstuk in dit boek zal het beeld corrigeren door het verband tussen de industriële veehouderij en klimaatverandering uit te leggen. Ik heb wat enkele honderden pagina’s tekst hadden kunnen zijn samengevat in een handvol met de meest essentiële feiten.
Boekgegevens
Jonathan Safran Foer, Het klimaat zijn wij. De wereld redden begint bij het ontbijt, vertaling: Patty Adelaar, Uitgeverij Ambo|Anthos, 288 pagina’s (€ 21,99)
Dit boekfragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie augustus 2019.
