Michel Houellebecq noemde de islam ooit de achterlijkste religie, maar in zijn nieuwe roman Onderworpen brengt de eerste Franse moslimpresident het er goed vanaf. Hij brengt rust en stabiliteit in een verward land.
Hoofdpersoon in de roman is François, een vooraanstaande hoogleraar aan de Sorbonne. Door zijn ogen zien we hoe in Frankrijk links en rechts steeds verder uit elkaar groeien, totdat in de verkiezingen van 2022 het extreem-rechtse Front National tegenover het linkse Moslimbroederschap komt te staan. Op dat moment vinden er in het land wekelijks rellen plaats tussen aanhangers van extreem-rechts en Afrikaanse jongeren. De zittende regering negeert de steeds erger wordende confrontaties en bant de beelden van tv, in een poging te voorkomen dat het Front National nog meer stemmen wint.
Op de dag dat het Franse volk een nieuwe president kiest, loopt de situatie compleet uit de hand. Het interessante is dat de moslimkandidaat Mohammed Ben Abbes de enige lijkt te zijn die rustig blijft, terwijl de rest van het land is losgeslagen. Het is dan ook geen verrassing dat hij tot president wordt benoemd, en de rust in het land herstelt. Ondanks dat sommige van zijn hervormingen zeer controversieel zijn – de invoering van polygamie, de eis dat leraren moslim moeten zijn – dringt de nieuwe president de veranderingen niet op, maar lijken ze eerder onderdeel te zijn van een natuurlijk proces dat Frankrijk er weer bovenop helpt, en waardoor de criminaliteit en werkeloosheid dalen. De islam is kortom de redding van Frankrijk.
Een controversiëler uitgangspunt voor een roman is in deze tijd nauwelijks te bedenken. Houellebecq weet dat, dol als hij is op provoceren. Zijn personages schuwen de heftige meningen niet. Zo zegt François: ‘Ik ben er eigenlijk nooit van overtuigd geweest dat het zo’n goed idee was dat vrouwen konden stemmen, dezelfde studies konden volgen als mannen, dezelfde beroepen konden gaan uitoefenen enzovoort. We zijn er wel aan gewend geraakt, maar is het in wezen een goed idee?’
Als een aanval op het Westen, zo typeerde Houellebecq zijn boek tijdens zijn bezoek aan het literaire festival City2Cities. Laat ze allemaal maar op de kast gaan zitten, moet hij gedacht hebben, en het lukt hem nog ook. Je hoeft het absoluut niet eens te zijn met zijn personages, maar bewondering voor Houellebecq roept deze roman zeker op. De geloofwaardigheid van het verhaal, de diepgaande gesprekken over religie en politiek, de spanning die er van uitgaat: het ráákt je, het doet iets met je. Het is een prachtige provocatie.
Foto: Philippe Matsas
Boekgegevens
Michel Houellebecq, Onderworpen, vertaling: Martin de Haan, Uitgeverij De Arbeiderspers, ISBN 978 90 295 3861 9 (€ 19,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juni 2015
