Amba of de kleur van rood van Laksmi Pamuntjak gaat over Amba, die haar grote liefde Bhisma kwijtraakt en jaren later naar hem op zoek gaat om eindelijk de antwoorden en de kracht te vinden om het verleden te laten rusten.
De roman begint in 2006 in Buru, een van de Molukse Eilanden, en onthult langzaam het verleden door middel van flashbacks en brieven. Het liefdesverhaal staat centraal, maar wordt verteld tegen de achtergrond van de politieke onrust in Indonesië en de mislukte staatsgreep van 1965. Het is duidelijk dat de schrijfster veel onderzoek heeft gedaan en de informatie is grotendeels op natuurlijke wijze verwerkt in het boek. Toch zijn er momenten waarbij het net iets te veel lijkt. Bij enkele cruciale hoofdstukken in de tweede helft van de roman zorgen net te uitgebreide brieven, een ietwat opmerkelijk zijspoor en de manier waarop belangrijke informatie wordt onthuld ervoor dat het verhaal momentum verliest.
Pamuntjak weeft kunstig nog een extra laag in het geheel door veel van de hoofdrolspelers namen te geven uit de Mahabharata, een Indiaas heldendicht, en zo op verschillende niveaus te spelen met het idee van lotsbestemming en de invloed die een naam heeft. Amba is zich terdege bewust van het lot van haar mythologische tegenhanger en vecht het hele boek tegen een vergelijkbaar lot: ‘Ze zou geen poëzie meer lezen totdat ze dat verhaal om zeep had geholpen, dat verhaal over Amba en Bhisma, over haar en hem.’
Ook bij het karakter van Bhisma speelt de auteur op een intrigerende manier met legende en werkelijkheid. Er wordt bijvoorbeeld gehint dat Bhisma bepaalde krachten heeft. Is dat zo, of is het een verhaal dat door de jaren heen is ontstaan?
De liefde tussen Amba en Bhisma wordt als groots neergezet, maar is niet altijd even overtuigend, mogelijk omdat we de grondslagen van de relatie zien door Amba’s jaloerse ogen. De twee worden in 1965 van elkaar gescheiden na een gewelddadige rel, en later dat jaar besluit Amba te stoppen met haar zoektocht naar Bhisma. Het is niet de beslissing zelf, maar de aanleiding ervoor die vraagtekens oproept. Amba’s motivatie is te belangrijk om zomaar te verklappen, maar voor mij leek haar beweegreden gezien de omstandigheden ontoereikend.
Amba of de kleur van rood is daarom een boek dat conflicterende emoties oproept. Het lost verwachtingen in, maar het verrast ook. De auteur weet geschiedenis en mythologie te verweven tot een mysterieus en ontnuchterend verhaal.
Boekgegevens
Laksmi Pamuntjak, Amba of de kleur van rood, vertaling: Jan Pieter van der Sterre en Reintje Ghoos, Xander Uitgevers, ISBN 978 94 016 0399 7 (€ 19,95)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie december 2015
