Op het moment dat zijn vrouw plotseling stopt met hem te communiceren, staat de wereld van auteur Jesse Ball stil. Om te begrijpen wat er met haar is gebeurd, duikt hij in Sinds het zwijgen begon is de geschiedenis van de 29-jarige Japanner Oda Sotatsu, een misdadiger die zich, net als Balls vrouw, in stilzwijgen hult.
Het verhaal begint wanneer Sotatsu een weddenschap verliest en een bekentenis tekent over de verdwijning en mogelijke moord op acht mensen uit zijn dorp. Hij belandt in de gevangenis en hult zich vervolgens in stilzwijgen. Omdat Ball overeenkomsten ziet met de zwijgzaamheid van zijn vrouw reist hij af naar Japan om zoveel mogelijk gegevens over deze zaak te verzamelen, om er een boek over te schrijven.
Het verhaal valt uiteen in drie delen: voor het proces, tijdens het proces, en de veroordeling. Door veel materiaal te verzamelen en interviews te houden met betrokkenen en familie van Sotatsu komt de auteur langzamerhand achter de waarheid omtrent zijn stilzwijgen. Was Sotatsu eigenlijk wel schuldig?
De wijze waarop het verhaal is opgetekend, is op zijn minst apart te noemen. De vertelvorm is deels in interviews gegoten en bestaat deels uit tussentijdse notities van de auteur zelf. Jesse Ball treedt op als interviewer, maar ook als beschouwer van de gebeurtenissen die voortvloeien uit de vele gevoerde gesprekken. Ondanks deze constructie leest het als een vloeiend verhaal. Het is in zeer begrijpelijke taal geschreven en een paar gedeeltes, waarin de directe naasten van Sotatsu aan het woord zijn, zijn gevat in wonderschone, poëtische passages.
Hoewel het onderwerp van het boek een misdaad betreft is Sinds het zwijgen begon alles behalve een thriller. Op de titelpagina staat vermeld dat het een roman is die deels gebaseerd is op feiten. Of dit werkelijk zo is, of dat de auteur toch uiteindelijk alles heeft verzonnen, is een vraag die blijft hangen. Doordat het boek de vorm heeft van een onderzoeksverslag, met regelmatige interventies van de auteur, zou je denken dat het wel op waarheid moet berusten, maar schijn bedriegt. De schrijver registreert en regisseert en laat hierdoor de lezer zelf ondervinden hoe het mysterie in elkaar zit. Of hij nu echt deze persoonlijke geschiedenis nodig heeft gehad om zijn vrouw te begrijpen, blijft aan het einde even raadselachtig als in het begin van deze wonderlijke roman.
Beeld: Joe Lieske
Boekgegevens
Jesse Ball, Sinds het zwijgen begon, vertaling: Janneke van der Meulen, Uitgeverij Atlas Contact, ISBN 978 90 254 4466 2 (€ 21,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie december 2015
