Petra woont met haar oudere zus Magda en haar ouders in hun ‘kasteel aan zee’: het huis bij de vuurtoren waar vier kenmerkende grote stenen voor staan. Petra houdt van het wonen aan de kust van Engeland: ze is gehecht aan de constante harde wind, het rollen van de golven en het weidse uitzicht. Maar op een dag komt er een einde aan hun zorgeloze leventje. De Tweede Wereldoorlog dringt ook hun gezin binnen. Vanaf dat moment is alles anders.
Door Maaike de Vries
‘We waren altijd zo’n hecht gezin geweest, we hadden elkaar altijd vertrouwd, maar nu hadden zich geheimen in de ruimten tussen ons gewurmd. En nu werden die geheimen koud en hard, als water dat bevriest in het gebarsten oppervlak van een steen, en begonnen ze ons uit elkaar te wrikken.’
Petra kijkt met andere ogen naar de mensen om haar heen. ‘Soms doen goede mensen slechte dingen,’ zegt een politieman tegen haar. Als lezer word je voortdurend op het verkeerde been gezet. Is haar moeder, Mutti, inderdaad op de hand van de Duitsers? Wie stak de brand aan in het dorpshuis en saboteerde de telefoonlijn? Waarom gaat Magda ’s avonds vaak alleen weg? Wat heeft de zoon van de rechter ermee te maken? En wie is die geheimzinnige man in een afgelegen huisje die ze Spokige Joe noemen?
Tijdens een reddingsactie met duizenden bootjes in Duinkerken (gebaseerd op waargebeurde feiten, 1940) ontdekt Petra iets verschrikkelijks. De emoties lijken voor een kind eigenlijk te groot. Maar Petra is nieuwsgierig en niet bang: ‘“Maar dat is wel een loodzwaar geheim om in je eentje mee rond te lopen, Petra.” “Ja,” zei ik. “Maar daar ben ik sterk genoeg voor.”’
Het beeld ‘versteend van angst’ komt steeds weer terug in het boek. Petra voelt zich thuis tussen de vier stenen voor hun huis: ze herinneren haar aan een verhaal dat haar vader altijd vertelde over vier zussen die wachtten op de thuiskomst van hun ouders. Ze kwamen thuis, maar als offer werden de zussen versteend. Ook Petra moet offers brengen en raakt aan het eind van het boek op een bepaalde manier versteend.
Hoofdpersoon Petra sluit je in je hart, zo’n dapper en sterk meisje is het. Het laat je de Tweede Wereldoorlog weer door hele andere ogen bekijken. Ons kasteel aan zee is bij uitstek geschikt om voor te lezen, bijvoorbeeld in de klas, omdat het voor kinderen best lastig is om alles in dit boek goed te begrijpen. Dat komt vooral omdat er veel vanuit wordt gegaan dat de lezer weet wat de dilemma’s waren in de oorlog, wat de impact is van segregatie en welke belangen er allemaal speelden. Maar ook als je dit niet allemaal snapt, leest dit boek als een spannend avontuur, waarvan je de ernst niet ontgaat: dit gaat over echte, grote dingen.
Boekgegevens
Lucy Strange, Ons kasteel aan zee, vertaling: Aleid van Eekelen-Benders, Uitgeverij Gottmer, 336 pagina’s (€ 16,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie april 2020.
