Voor Drone, zijn tweede boek, verdiepte Bart-Jan Kazemier zich in de hightech oorlogsvoering. Wat hij ontdekte, schokte hem. ‘Dit is mijn bijdrage aan een discussie van leven en dood.’
Drone is het verhaal van Ava Rodenburg, staatssecretaris van Defensie, die wanhopig probeert om de aankoop van een nieuwe Unmanned Aerial Vehicle (UAV) – ook wel bekend als een drone – met de onheilspellende naam Pandora door de Tweede Kamer te loodsen. Ondertussen begint ex-militair Eliot Koler een zoektocht naar de waarheid over zijn traumatische verleden, in gang gezet door een bericht van een ex-collega. Dat het lot van deze twee tegenpolen verbonden is blijkt naarmate het verhaal vordert en er meer bekend wordt over het verleden van beide personages. Dit alles wordt zeer levendig beschreven. Zelfs het station van Leeuwarden vormt halverwege het boek een spannend decor. Geen geringe prestatie.
Kazemier is zelf tevreden over zijn creatie. ‘Ik vind Drone als thriller geslaagder dan mijn vorige roman De man in het Midden. Ik heb al een hoop goede reacties gehad, waaronder van Martin Ros, maar ik schreef het boek eigenlijk vooral voor mezelf. Ik wilde al langer iets doen met oorlog en met techniek en zag een nieuwsbericht over een nieuw type UAV. Ik wilde uitzoeken hoe dat in elkaar zat. Al gauw bedacht ik een driehoek tussen de secretaris van Defensie Ava Rodenburg, een dronepiloot genaamd Ares en soldaat Eliot Koler, wiens verhaallijnen uiteindelijk samen zouden komen. Uiteindelijk werd de vliegenier opgenomen in het karakter Koler.’
‘In het boek zet ik het bestuursniveau van de staatssecretaris tegen de poten in de modder van een soldaat als Koler,’ licht Kazemier toe. ‘Door de situatie van onder én boven te bekijken wil ik een volledig beeld geven van de situatie, inclusief de verschrikking en het cynisme omtrent deze machines. Als we filmpjes zien van IS waarin het hoofd van een persoon wordt afgesneden vinden we dat barbaars, terwijl we bij zo’n vliegtuigje geen gevoel hebben.’ Dat de meer vergezochte plotpunten overgenomen zijn uit de adviezen van het Centrum voor Advies Inzake Volkenrechtelijke vraagstukken (CAVV) onderstreept de absurditeit. ‘Zo kan de realiteit je een handje helpen,’ glundert de schrijver.
Drone is een realistisch boek, maar wel met futuristische elementen. De vraag wanneer het verhaal nou precies speelt amuseert hem: ‘Daar heb ik het nog met de redactie over gehad. Mensen vinden het zo belangrijk om daar een specifiek jaartal aan te hangen.’ We moeten het doen met: ‘De setting balanceert tussen wat er nu al kan en wat nog in de pijplijn zit.’
‘Het is wel beangstigend wat er nu al kan,’ voegt hij daaraan toe. ‘Ik schrok vooral van de apathie van het grote publiek. Je hebt zo weinig mensen die hier een mening over hebben. Ook over de onlangs aangeschafte Reaper-modellen. Drone is vooral een waarschuwing voor het verkeerd gebruik van technologie en het op robots afschuiven van potentieel fatale beslissingen. Het risico bestaat dat er zoveel afstand komt tussen strijdende partijen dat alleen de onschuldige burgers omkomen.’ Kazemier heeft ook voor de personages goed gekeken naar de actualiteit. Zo heeft hij Staatssecretaris Rodenburg gebaseerd op Minister Hennis-Plasschaert van Defensie. ‘Ik ken de minister verder niet, maar ik vond het interessant om een vrouw te beschrijven die zich handhaaft tussen de mannen.’
Wat betreft de namen heeft Kazemier zich dit keer ingehouden. ‘In mijn vorige boek zaten veertien anagrammen. Niemand weet dat verder,’ vertrouwt hij me toe. ‘Het was de uitdaging om niet op de letter te schrijven. Ik wilde de grotere, strak geplande structuur uit het oog te verliezen.’ Met resultaat: de verhaallijnen sluiten naadloos op elkaar aan.
Toch loont nader onderzoek van opvallende namen ook in Drone. Zo krijgt Eliot een versleutelde harde schijf met belangrijke gegevens in handen, mede dankzij Merijn Turing, wat volgens Kazemier inderdaad een verwijzing is naar Alan Turing, de kraker van de Enigmacode en de bedenker van de Turingtest. De Enigmacode was de belangrijkste code van de Nazi’s en met de Turingtest hopen we ooit robots en mensen te onderscheiden. Perfect voor een boek met militaire geheimen en het vervangen van de mens door robots als belangrijke thema’s.
Het is niet altijd zo diepzinnig, legt de auteur uit. ‘Eliot was gewoon een naam met lekker veel klinkers, handig voor anagrammen.’ Ook mijn ontdekking dat Ava de naam is van een dronefabrikant, verbaast Kazemier. ‘O, is dat zo? Dat wist ik niet. Ava is de naam van de robot uit de film Ex Machina. Rodenburg is dan weer de naam van mijn oude voetbalvereniging.’
Bij het afscheid kunnen we terugkijken op een goed gesprek over een boek dat hij met veel plezier geschreven heeft en ik met veel plezier gelezen heb. Op de vraag of hij met een volgend boek bezig is antwoordt hij: ‘Ik heb al iets in mijn hoofd. Ik wil iets doen met de Noordpool. In ieder geval iets met water en sneeuw.’
Beeld: Bart Dykstra
Boekgegevens
Bart-Jan Kazemier, Drone, Uitgeverij Cargo, ISBN 978 90 234 9099 9 (€ 19,90)
Dit interview verscheen eerder in de Boekenkrant, editie maart 2016
