Schrijven door de tranen heen

Ze was opeens overal in het nieuws: Marieke Nijkamp, die met haar debuut 28 weken lang in de New York Times Bestseller List stond. De Hengelose schrijfster vertelt in deze Boekenkrant over haar succes en het heftige onderwerp van haar boek: een schietpartij op een Amerikaanse middelbare school.

Eigenlijk veroverde Marieke eerst de VS, vervolgens Twente en daarna de rest van Nederland. ‘Tijdens de Boekenweek gaf ik een lezing bij Boekhandel Broekhuis in Hengelo. Daar werd ik aangekondigd als de Nederlandse schrijfster die nu in de New York Times-lijst stond. Naderhand wilde iemand van de lokale krant me interviewen. Daarna kwam ik op RTV Oost. De volgende dag kreeg ik mails van Trouw, NRC, de Volkskrant, Pauw… En heb ik 48 uur lang met de pers gepraat.’
Voor een gesprek met deze internationale bestsellerschrijfster hoef je als journalist geen vliegtuig in te stappen. Maar als je in de Randstad woont (zoals ondergetekende), zul je wel een stukje moeten treinen. Ik ontmoet Marieke in het café van de Bibliotheek van Hengelo. Verhuizen wil ze niet, maar, zo zegt ze: ‘Amerika is mijn thuismarkt.’

Op de rand van de werkelijkheid
Marieke schrijft in het Engels. Daar begon ze ooit mee zodat haar Engelstalige vrienden haar verhalen konden lezen. De taal beviel haar zo goed, dat ze besloot om dat te blijven doen. Toen ze via een agent in de VS de mogelijkheid kreeg om 54 minuten (Engelse titel: This Is Where It Ends) direct op de Amerikaanse markt uit te brengen, greep ze haar kans.
Dat haar boek daar een bestseller werd, ligt waarschijnlijk aan het aangrijpende, ultra-Amerikaanse onderwerp. In 54 minuten volgen we vier tieners tijdens een schietpartij op school. Zulke schietpartijen liggen erg gevoelig in Amerika. Marieke wilde niet dat haar boek bij zou dragen aan één kant van de discussie over de wapenwetgeving in het land: ‘Als een Amerikaan naar Nederland komt om ons te vertellen hoe we dingen moeten doen, gaat dat je ook tegenstaan.’
Wel wilde ze een verhaal vertellen dat zo dicht mogelijk bij de werkelijkheid bleef. Daarom bestudeerde ze waargebeurde schietpartijen. ‘Het heftigst waren de opnames van de noodoproepen uit Columbine op YouTube. Als je daarnaar luistert, kun je niet eens meer het gevoel hebben dat het fictie is. Mijn boek is dat wel, maar balanceert op de rand van de werkelijkheid.’
Het schrijven was ook een emotioneel proces. ‘Ik heb vaak door mijn tranen heen geschreven, zeker als er personages sneuvelden die een grotere rol hadden. Maar ik heb ook geprobeerd om personages die als afterthought worden neergeschoten een gezicht te geven.’
54 minuten laat het verhaal niet alleen zien vanuit de perspectieven van de vier hoofdpersonen; het boek bevat twitter-, en blogberichtjes van mensen binnen én buiten de school. Er is echter één perspectief dat Marieke strikt gemeden geeft: dat van de dader. ‘Daar focust het merendeel van de bestaande verhalen zich al op,’ legt ze uit. ‘Ik vind dat het om de slachtoffers moet draaien.’
Als ik vraag of de dader in 54 minuten een slecht mens is, volgt er een lange stilte. Dan zegt ze: ‘Ik vond het belangrijk om hem niet alleen als moordenaar, maar ook als broer, zoon, leerling en mens neer te zetten. Het was niet mijn insteek om hem af te schilderen als monster. Dan kun je veel gemakkelijker zeggen dat er niks te doen is aan zo’n schietpartij.’

Een rijkdom aan perspectieven
54 minuten is ook op een andere manier geworteld in de realiteit: Marieke heeft haar verhaal gevuld met een zeer diverse groep personages. Zo is één van de hoofdpersonen een latina die een relatie heeft met een ander meisje. ‘Ik wil laten zien dat er in deze wereld een rijkdom aan ervaringen en perspectieven is,’ verklaart Marieke. Die wens naar diversiteit wat betreft huidskleur, gender, maar ook gezondheid, is heel persoonlijk voor haar. ‘Ik las nooit boeken met personages die op mij leken. Ik ben chronisch ziek, en daarom moest ik vroeger vaak naar het ziekenhuis. Dan lees je over mensen die nooit griep krijgen of verkouden zijn. Ook identificeer ik mezelf als queer (afwijkend van de heteroseksuele norm – red.), maar zag ik bijna nooit personages die iets anders waren dan hetero. Met lesbische personages loopt het helemaal nooit goed af – daar gaat er altijd één van dood.’
Gelukkig ziet Marieke steeds meer boeken die, net als 54 minuten, afwijken van de blanke, heteroseksuele norm. ´Een mooi voorbeeld is Corinne Duyvis, een andere Nederlandse auteur die in het Engels schrijft voor de Amerikaanse markt. Haar boek, dat binnenkort ook hier uitkomt, gaat over een half-Surinaams meisje met autisme. En in Amerika komen volgend jaar een hoop boeken uit die aansluiten bij de Black Lives Matter-beweging. Het is goed dat tienerlezers bewuster gaan nadenken over hun rol bij racismekwesties – ook in Nederland.’

Ondertussen ligt de Nederlandse versie van 54 minuten in de winkel, en is het einde van Mariekes succes nog lang niet in zicht; binnenkort is het boek ook in het Spaans, Italiaans, Duits en Turks verkrijgbaar. Toch koestert ze haar succes met Nederlandse nuchterheid. ‘Ik vind het geweldig, bizar en alles ertussenin. Die vertalingen, de New York Times Bestseller List en alle andere successen zijn super. Maar het is nog steeds het mooist om een boekwinkel in te lopen en je boek zien. Daar ben ik nog steeds niet aan gewend. En ik hoop dat dat nooit gaat gebeuren.’

Beeld: Karin Nijkamp

19-cover-54-minuten

Boekgegevens

Marieke Nijkamp, 54 minuten, vertaling: Ineke van Bronswijk, Uitgeverij HarperCollins, ISBN 320 978 94 027 1540 8 (€ 17,95)

Dit interview verscheen eerder in de Boekenkrant, editie november 2016

Berichten gemaakt 5283

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Gerelateerde berichten

Type je zoekwoorden hierboven en druk op Enter om te zoeken. Druk ESC om te annuleren.

Terug naar boven