De redactie van Onze Taal zet iedere maand een bijzonder taalboek in de schijnwerpers. Deze keer Rot zelf lekker op van Piet van Sterkenburg.
Eskimo’s hebben vijftig woorden voor sneeuw, zo zegt men, maar is dat nou zo bijzonder? Wij Nederlanders hebben wel vijfhonderd woorden – minstens – voor personen die we (tijdelijk of permanent) niet mogen: domoor, troel, kluns, sukkel, doos, eikel, trut, klootzak, lellebel, lul, muts, flapdrol, oelewapper, tuthola, debiel, mongool, schoft, crapuul, ploert … En dat zijn dan de nettere, want we kennen ook schubbekut, teckelbeffer, zaadlip, modderfokker, reetkever, geitenneuker, zakkenwasser en pisvlek – om maar te zwijgen van alle dodelijke-ziekte-scheldwoorden. Het is een enorme verzameling, en er komen ook nog eens dagelijks nieuwe bij – op straat, maar ook in de sociale media, die een rijke voedingsbodem zijn voor nieuwe scheldwoorden en verwensingen.
Dat we elkaar zo vaak en zo gevarieerd uitschelden is zeer tot genoegen van Piet van Sterkenburg, voorheen hoogleraar lexicologie in Leiden en hoofdredacteur van het Woordenboek der Nederlandsche taal. Deze woordenverzamelaar is vooral dol op grove taal, en heeft daar al vele boeken over geschreven. Het nieuwste heet Rot zelf lekker op, en daarin komen alle soorten vuilbekkerij voorbij, systematisch geordend in hoofdstukken over schimp- en scheldwoorden (zie boven), scheldnámen (Jan Lul, gekke Henkie), vloeken, bastaardvloeken (jemineetje, mozes kriebel) en verwensingen (krijg de Overmaasse hazewindhonden-pestpokkenkoorts). En daarnaast gaat hij ook in op de thema’s die er in al die grove taal te onderkennen zijn, zoals afscheidingen van het lichaam, seksuele handelingen en de daarbij gebruikte lichaamsdelen, ziektes, de dood, plus de gevoelige onderwerpen racisme, seksisme en islamofobie. En ook de afdeling ‘obscene en beledigende gebaren’ komt voorbij.
Er staan natuurlijk honderden scheldwoorden in dit boek, maar een woordenboekerige opsomming van termen is het zeker niet. Van Sterkenburg vertelt hoe we eraan zijn gekomen, waarom we ze gebruiken, en ook hoe erg ze zijn – en geeft er weetjes en anekdotes bij. Rot zelf lekker op is dus meer een leesboek dan een opzoekboek, maar via het register zijn alle woorden terug te vinden.
Overigens is eskimo ook een scheldwoord – ze worden liever Inuit genoemd.
Raymond Noë
Boekgegevens
Piet van Sterkenburg, Rot zelf lekker op. Over politiek incorrect en ander ongepast taalgebruik, Uitgeverij Scriptum, 192 pagina’s (€ 16,00)
