Welbeschouwd van Elizabeth Jane Howard (1923-2014) is het verhaal van het ongelukkige huwelijk van Antonia Fleming en haar man Conrad. Het is alsof je naar een reconstructie van een auto-ongeluk kijkt: je weet al dat het slecht afloopt, toch lukt het je niet om weg te kijken.
Door Rianne Nieuwdorp
Dit boek van de Britse auteur, bekend van de veelgeprezen serie The Cazalet Chronicles, verschijnt nu voor het eerst in een Nederlandse vertaling. Het verhaal begint in 1950 met het verlovingsfeestje van de zoon van Antonia en Conrad. Antonia wordt op dat moment geconfronteerd met het feit dat ze vanaf dat moment haar leven alleen zal slijten: haar kinderen zijn volwassen en hebben haar niet meer nodig, haar echtgenoot heeft besloten niet meer met haar verder te willen. Vanaf dat moment wordt het verhaal omgekeerd chronologisch: het gaat in vijf sprongen steeds verder terug in de tijd. Je leest over de gecompliceerde relatie van het echtpaar, met grote vergissingen, momenten van hoop, verstikkende liefde en de Tweede Wereldoorlog. Om erachter te komen hoe deze situatie is ontstaan, moet je verder lezen terwijl het verhaal steeds verder achteruit glijdt in de tijd. Conrad is op zijn minst een lastige man te noemen en Antonia is vooral bezig om zichzelf te kneden naar zijn grillen, iets wat maar moeilijk lukt. De bespiegelingen van Antonia zijn confronterend en geven veel inzicht in haar benauwde situatie: ‘“Je hele leven,” zei ze pijnlijk, “is er een klein paadje en dat paadje – met aan weerszijden heggen, neem ik aan – je kunt niet veel zien, alleen af en toe een smal alternatief, tot je ineens pardoes – ik verwachtte het tenminste niet – aan het eind van het pad komt en alles kunt zien – een eindeloze woestijn van mogelijkheden. Ik neem aan dat iedereen dat gevoel heeft.”’
Welbeschouwd is zowel een tijdloos verhaal van een uit elkaar vallend huwelijk, als een portret van het leven in hogere kringen in het midden van de twintigste eeuw in Engeland. De beschrijving van de samenleving waarin de Flemings leven en de bespiegelingen op hun huwelijk zijn erg intrigerend en regelmatig bijzonder geestig. Tegen het einde wordt het verhaal en de situatie van Antonia hoopvoller en lichter, tot je beseft dat dat het begin van haar verhaal is en je al vanaf het begin weet hoe het zal eindigen. Howard heeft met dit onderhoudende boek laten zien dat ze zonder twijfel een zeer getalenteerde en intelligente schrijfster was. Het is daarom ook fijn dat dit boek nu eindelijk vertaald is naar het Nederlands, inclusief een beschouwend voorwoord van Hilary Mantel.
Boekgegevens
Elizabeth Jane Howard, Welbeschouwd, Uitgeverij Atlas Contact, 472 pagina’s (€ 24,99)
Dit boekfragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie mei 2020.
