Na het winnen van de Libris Literatuurprijs 2018 is de naam Murat Isik definitief gevestigd als romanschrijver die ertoe doet. Het is daarom niet verwonderlijk dat hij gevraagd is voor het Boekenweekessay. Met Mijn moeders strijd sluit hij aan op het Boekenweekthema ‘De moeder, de vrouw’.
Door Mireille Bregman
Uitgangspunt voor dit essay is de emancipatiestrijd van zijn moeder Aynur. Isik vraagt zich af wat haar beweegredenen waren en waarom zij zich in tegenstelling tot familieleden wél heeft kunnen vrijmaken van bestaande sociale structuren. In zijn eerdere roman Wees onzichtbaar gaf Isik al inzicht in zijn jeugd en sprak uit het verhaal dat hij een sterke moeder had, die tegen zijn vader in durfde te gaan. Isik heeft nu haar verhaal op papier gezet, nadat zijzelf daarom vroeg. ‘Er is nog zoveel dat je niet weet. Het is een boeiend verhaal.’
Aynur groeide op in een conservatief dorp in Oost-Turkije, waar ze als meisje voortdurend wordt voorbereid op het sluiten van een goed huwelijk. Op jonge leeftijd werd haar bijvoorbeeld verboden met jongens om te gaan en vanaf dat moment zet ze vraagtekens bij de patriarchale cultuur. Wrang genoeg is een aardbeving reden voor verhuizing naar het westerse Izmir, waar ze als inwonende thuishulp voor het eerst over vrijheid en gelijkheid voor vrouwen hoort. Met deze idealen in het achterhoofd trouwt ze en krijgt ze twee kinderen.
Door de economische crisis eind jaren zeventig, besluit het gezin naar Nederland te vluchten. In de Bijlmer in Amsterdam blijkt Isiks vader een nietsnut, dus besluit zijn moeder zelf te solliciteren en taalcursussen te volgen. Hierbij moet ze steeds opboksen tegen haar man, een proces waarin ze meer ruimte voor zichzelf opeist: ze zorgt voor een vaste baan en sociale contacten. Een scheiding volgt, maar doordat de alleenstaande Aynur zich in de wijk onveilig voelt, blijft het echtpaar bij elkaar. Dit maakt dat zij zich pas na de dood van Isiks vader echt zelfstandig kan ontwikkelen.
Naast het levensverhaal van zijn moeder, krijg je tegelijk een inkijkje in het schrijfproces van Wees onzichtbaar en de zelfanalyse van de auteur. Hij constateert dat hij vooral positief beïnvloed is door Aynurs emancipatiestrijd, want in feite is hij feminist, en hij hoopt dit gedachtegoed ook door te geven aan zijn zoon. Al deze ingrediënten maken dat Mijn moeders strijd méér is dan een verplichte uitgave in de Boekenweek. Isik sluit af met een mooie boodschap: met volledige toewijding kun je veel bereiken. Zijn moeders strijd is gestreden, nu kan het vele anderen een steuntje in de rug geven in hun emancipatiestrijd.
Foto: Sacha de Boer
Boekgegevens
Murat Isik, Mijn moeders strijd, een uitgave van Stichting CPNB (€ 3,75 tijdens de Boekenweek)Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant editie 4 maart 2019.
