Ontroerend portret van een huwelijk.
Twee geliefden die uit elkaar worden gedreven door tradities en leugens klinkt als een bouquetromannetje, maar het krachtig geschreven verhaal van Ayòbámi Adébáyò tegen de achtergrond van de politieke ontwikkelingen in Nigeria is veel meer dan dat. Blijf bij me gaat over mannelijke trots, vrouwelijke standvastigheid en het onbegrip dat daaruit voortkomt.
Door Mieke van Meer
Blijf bij me is het debuut van Ayòbámi Adébáyò en stond in 2017 in de lijsten met beste boeken van onder andere The New York Times en The Guardian. Het omslag van het boek is prachtig. Het frisse wit met Afrikaanse verwijzingen en de titel in vrolijke, gele letters vormen echter een contrast met de pijn die door het hele verhaal sijpelt. Yejide en Akin ontmoeten elkaar tijdens hun universitaire studie en het is liefde op het eerste gezicht. Wanneer het hen na vier jaar huwelijk niet is gelukt om kinderen te krijgen, besluit Yejide’s schoonfamilie dat Akin een tweede vrouw neemt. ‘Vrouwen maken kinderen, en als je dat niet kunt, ben je niet meer dan een man. Niemand zou jou een vrouw mogen noemen.’ Ondertussen neemt Yejide haar toevlucht tot allerlei instanties, van ziekenhuizen tot traditionele natuurgenezers. Ze wil koste wat het kost eerder zwanger zijn dan Funmi, Akins tweede vrouw: ‘Dat was de enige manier om er zeker van te zijn dat ik in Akins leven zou blijven.’ Yejide wordt zwanger, maar daarmee vinden de twee geliefden niet het gehoopte geluk. Sterker nog, de afbrokkeling van hun relatie is in gang gezet.
Afwisselend vertellen Yejide en Akin het verhaal van hun relatie. Adébáyò springt daarbij heen en weer in de tijd, zonder dat het verwarrend wordt. De tijdsprongen maken het boek juist levendig. De verschillende legercoups en andere politieke ontwikkelingen in Nigeria tussen eind jaren tachtig en 2008, lopen op een natuurlijke manier door het verhaal. Yejide en Akin zijn geïnteresseerd in politiek, maar niet actief. Ze luisteren naar de radio-uitzendingen over de machtswisselingen, maar ondertussen gaat het leven van alledag door. Toch geeft zo’n klein inkijkje in het land het boek een meerwaarde. Dat geldt ook voor de overduidelijke worsteling van moderne, universitair geschoolde mensen met de eeuwenoude tradities van hun families. Tradities waarin polygamie normaal is, de druk op vrouwen én mannen om een kind te krijgen bijzonder groot, en de dood van een jong kind minder voorstelt dan de dood van een volwassene. Aan de andere kant laat Adébáyò zien dat de Nigeriaanse traditie van verhalen vertellen er een is die ze koestert. Ook Yejide en Akin vertellen hun kinderen de verhalen die zij vroeger van hun moeders hoorden.
Hoewel Adébáyò de karakters van Yejide, Akin en zijn dominante moeder Moomi geloofwaardig neerzet, zijn er enkele gedragingen die vragen oproepen. Zoals dat Yejide zich tevreden stelt met haar werk als kapster na een universitaire opleiding te hebben genoten. Maar vooral dat zij geen enkel vermoeden heeft van de fysieke problemen van haar man, is ongeloofwaardig. Zo onwetend kan deze krachtige, zelfstandige vrouw niet zijn. Adébáyò compenseert deze minpunten echter ruimschoots door de hartverscheurende beschrijvingen van het verlies dat Yejide keer op keer meemaakt. ‘Niemand vond het erg dat Olamide was gestorven. Ze vonden het zielig dat ik een kind had verloren, niet dat zij was heengegaan.’ Niet larmoyant, maar helder en treffend. Ayòbámi Adébáyò maakt het je helemaal niet moeilijk om bij haar te blijven.
Boekgegevens
Ayòbámi Adébáyò, Blijf bij me, vertaling: Elvira Veenings, Uitgeverij Signatuur, 288 pagina’s, ISBN 9789056726058 (€ 19,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie 1 oktober 2018.
