Maarten van der Graaff verwierf kort geleden bekendheid als dichter. Hij is jong maar heeft duidelijke ideeën en opvattingen over poëzie. Zijn debuut Vluchtautogedichten is gevarieerd en uitdagend. Hij schrijft, zoals hij het benoemt, onderzoekende poëzie.
Wat onderzoek je?
‘Wat betekent het om te spreken? Hoe spreek je? Het gaat me niet zozeer om de betekenis van woorden maar heel letterlijk om het spreken zelf. Het maken van je eigen taal. Dat zijn heel persoonlijke vragen, maar ze zijn ook heel universeel, omdat die onderwerpen de taal zelf aangaan.’
En iedereen gebruikt taal.
‘Poëzie is ritmisch, toegankelijk en gemakkelijk – om te schrijven en om te lezen. Mijn poëzie onderzoekt hoe je een stem kunt hebben, wat het betekent om iets te zeggen, te willen zeggen.’
Zo’n onderwerp wekt bij mij de indruk nogal abstract te zijn. Maakt dat je poëzie onpersoonlijk?
‘Nee. Je persoonlijkheid is niet zo interessant, althans niet vanwege je geestesleven of je gedachten. Wat mij meer aanspreekt aan het persoonlijke is het feit dat er in ieder mens heel veel dingen samenvallen: verhalen, geschiedenissen, taal. Het ‘ik’ is daarmee een curieuze verzameling van uitspraken, interesses en obsessies. Het bestaat dus vooral uit taal. Maar het is veranderlijk en verraderlijk.’
Over veranderlijk gesproken: Vluchtautogedichten is een erg veranderlijke bundel.
‘Dank je.’
Waarom is dat een compliment?
‘Omdat poëzie verandert, althans, voor mij. Ik houd nooit vast aan een vaste vorm. Je zou het schrijfamnesie kunnen noemen: ik schrijf veel en het is of ik het daarna weer vergeet, waarna ik iets heel anders schrijf. Ik kies vormen en ik verander ze weer.’
Vluchtautogedichten begint heel stevig, met flink veel statements. Maak je die statements daarmee niet bijna betekenisloos?
‘Statements vind ik heel interessant, dus ze komen geregeld langs in mijn poëzie. In de bundel vind je er veel aan het begin, maar in het middendeel is de stemming rustiger en lyrischer. Aan het eind keert het geweld weer terug, breek ik alles af wat ik heb opgebouwd.’
Dat klinkt behoorlijk pessimistsich…
‘O, maar dat hoeft helemaal niet pessimistisch te zijn. Gedichten zijn niet definitief voor mij, ze vormen geen gestold geheel. Ik heb die taal, het spreken, als blijvend onderwerp. Dat kan allerlei vormen aannemen.’
Die ook weer kunnen verdwijnen?
‘Ja. Goede poëzie is levenslustig. Die krijgt vorm die, zoals ik al zei, altijd tijdelijk is. Het verlaten van een vorm, het afbreken van een poëticale waarheid, is goed en kun je ook heel positief opvatten: het afbreken van iets dat ik heb opgebouwd, biedt weer ruimte voor nieuwe poëzie, nieuwe statements en opvattingen. Poëzie evolueert.’
Boekgegevens
Maarten van der Graaff, Vluchtautogedichten, Uitgeverij Atlas, ISBN 978 90 254 44117 3 (€ 19,95)
Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door Kasteel Groeneveld.
