Gijs IJlander woont in een dorp in Limburg. Hij zocht de rust van de natuur op om zich beter te concentreren. En om zelf te kunnen kiezen wanneer hij wel, en wanneer niet met mensen wil worden geconfronteerd. ‘De natuur geeft stabiliteit, en leert mij om met woorden te schilderen.’
Én in Wildzang keert de natuur terug.
‘De woning die in het boek centraal staat, heet ‘Wildzang’, en was in de jeugd van het hoofdpersonage afgelegen, het lag middenin de landerijen. Hij keert na vele jaren terug op de plek, en doet een schrijnende ontdekking: zijn ouderlijk huis is compleet vervallen. En bijna net zo erg: er blijkt een nieuwbouwwijk om het huis te zijn gebouwd.’
De hoofdpersoon is projectontwikkelaar van beroep – een nieuwbouwwijk zou hij vanuit zijn professie toch interessant moeten vinden…
‘Het gaat nu zijn persoonlijke herinneringen aan, dat is anders. De projectontwikkelaars willen in de wijk een vals soort sentiment kweken door de inrichting ervan “authentiek” te laten zijn. Ze kunnen niet wachten tot ze “Wildzang” over kunnen nemen, om ook daarmee valse nostalgie op te wekken.’
De projectontwikkelaars willen (vals) sentiment, de hoofdpersoon keert terug naar het huis waar hij is opgegroeid… Herinnering is een belangrijk thema.
‘Zeker, maar ik ben wars van de dingen die rond “herinnering” hangen. Heimwee, nostalgie… het is nep. In Wildzang komen passages voor met een terugblik over het dorp waar het verhaal zich afspeelt, naar de jaren dertig en veertig. Dat lijkt idyllisch, maar er is niet veel moois aan. Men vergeet vaak de duistere kant van de herinnering.’
De herinneringen aan vroeger maken pijnlijk duidelijk dat de hoofdpersoon ontworteld is.
‘Hij wil telkens een streep onder zijn verwarrende leven zetten en een nieuwe fase ingaan. Daarmee zorgt hij zelf voor die ontworteling, maar ook voor de verwarring die een groot deel van zijn leven is. Op het laatst, bijvoorbeeld, is hij gehandicapt, maar hij kan zijn vingers nog gebruiken. Hij wil een groots boek schrijven, waarvan ook al direct duidelijk is dat hij dit nooit zal voltooien. Hij lijdt aan grootheidswaanzin, en draait telkens in dezelfde cirkel rond.’
Toch verandert hij één keer van gedaante.
‘Hij is getuige van de bevalling van een schaap. Het transformeert hem in iemand anders die ineens overdreven sociaal wordt – of denkt te worden, want wat hij vervolgens gaat doen is verre van wat wij sociaal vinden. Hij wil zijn ernstig zieke vader helpen door hem uit het ziekenhuis te ontvoeren. Later, als hij overleden is, wil hij zijn vader in de tuin begraven.’
Het is een excentriek personage.
‘Dat soort mensen trekt me enorm. Ik beschrijf vaak dat soort vreemde figuren: zonderlinge figuren die buiten het leven, en dichter bij de natuur lijken te staan. Figuren die bollenteler zijn, of rattenvanger, of jager. Het zijn getroubleerde karakters die niet altijd even succesvol met de buitenwereld kunnen omgaan.’
En die ook niet met hun verleden kunnen omgaan?
‘Dat blijkt voor mijn personages telkens heel lastig. Wildzang begint met een strofe uit mijn gedicht ‘wat gebeurd is’, als motto. De strekking: hoe ga je met het verleden om? De hoofdpersoon werkte in een wereld van valsheid, op een reclamebureau, en werd eruit gewerkt. Hij wilde beslist iets ‘echts’ gaan doen, maar het grote geld bleek toch te verleidelijk. Pas als hij voor “Wildzang” staat, beseft hij wat hij al die tijd heeft gedaan.’
Gijs IJlander, Wildzang, Uitgeverij Cossee, ISBN 978 90 593 6277 2 (€ 19,90)
