Julia Hollander, documentairemaakster, keert na jaren terug naar Paradijssel, het dorp dat zij als achttienjarige verliet. Haar vader is ziek en heeft de datum bepaald waarop hij uit het leven stapt. Maar het dorp waar ze terugkeert is veranderd. Het is verworden tot een attractie, een eeuwige kermis, waarin de bewoners leven als betaalde figuranten. En te midden van al die onechtheid ligt de vader op sterven. ‘Julia strijdt met het verdriet om haar vader en de vreugde van een nieuwe liefde. Ze gunt het zich niet om direct aan die vreugde en liefde toe te geven, maar staat er wel voor open, juist omdat ze het verdriet met zich meedraagt,’ vertelt Claire Polders.
Het is een ervaring die jou is overkomen. Gebeurde dit zoals je het bij Julia beschrijft?
‘Ja, Eeuwige kermis is inderdaad sterk autobiografisch. Twee weken voor de dood van mijn vader, kwam er een man in mijn leven. Ik wist dat dit de man was die ik vertrouwen kon, en ik was heel zeker van mijn gevoelens. Er was daarbij geen enkele schijn. Zou ik ook zo’n intieme relatie met deze man hebben kunnen opbouwen zonder de tragische gebeurtenis met mijn vader?’
Hoe was je in staat een dergelijk conflict van gevoelens met elkaar in harmonie te brengen?
‘Dat was lastig en kostte tijd. Ik schaamde mij dat ik aan mijn vaders sterfbed aan die man in Parijs was blijven denken. En steeds wanneer ik over mijn vader wilde schrijven, en dan met name over zijn laatste dagen, kwam er een andere emotie tussendoor: de emotie van vrolijke opwinding die bij een nieuwe liefde hoort. Pas na de publicatie van mijn debuutroman, in 2005, begon ik serieus na te denken over de mogelijkheid een boek te schrijven over de dood van mijn vader. Misschien kon een roman mij het kader geven dat ik zo nodig had. Ik verzon daarom een personage dat naar huis kwam om afscheid te nemen, maar haar handelingen en gedachten bleven oppervlakkig, of erger nog: deden vals aan. Door de gevoelsparadox, zoals ik de vermenging van mijn emoties was gaan noemen, buiten te sluiten, schreef ik een roman die mij niet raakte – en als hij mij niet raakte, zou hij later evenmin de lezer kunnen raken. Langzaam drong het tot me door: ik had niet meegemaakt wat het was om je vader te verliezen. Ik had meegemaakt wat het was je vader te verliezen op het moment dat je hart zich voor een ander opent. En daar moest ik dus over schrijven. Over het samengaan van die twee gebeurtenissen en de ogenschijnlijk conflicterende, maar in werkelijkheid harmonieuze emoties die daarmee gepaard gingen.’
Waarom Paradijssel, het dorp met de eeuwige kermis?
‘In de tijd dat mijn vader ziek was vond ik het moeilijk om te gaan met mensen die de schijn ophouden. Om dit te verduidelijken koos ik een dorpje met een eeuwige kermis. In dat dorp dat alle authenticiteit verliest, leeft een gezin dat hunkert naar echtheid. Het overlijden van mijn vader is inmiddels elf jaar geleden, maar ik ben wat dit betreft nog altijd weinig tolerant. Het hunkeren naar echtheid is blijvend.’
En bij de inwoners van Paradijssel?
‘Ik was benieuwd wat het met een dorp zou doen, wanneer een uitbater zo’n gemeenschap zou overnemen en exploiteren. Economische vooruitgang is sociale achteruitgang? Meer winst betekent harder werken? Hoe commerciëler, hoe killer? De bewoners voeren een emotioneel debat over de toekomst van het dorp. De vader kiest voor euthanasie, omdat hij voelt dat hij er al niet meer is. Ik besta niet meer, dus ik kies voor de dood. Die keuze heeft het dorp ook: wij zijn van onszelf vervreemd geraakt en willen daarom ten onder te gaan. En in hun geval, creëren ze daarmee tevens een nieuw begin.’
Het dorp als symbool voor Nederland?
‘Ja, maar eerder als persiflage, want het dorp is tamelijk absurd. Het is een klein dorp, onafhankelijk van de rest van het land, wat onmogelijk is. Want je kunt niet onafhankelijk zijn in een wereld waarin alles samenhangt. Het contrast van onafhankelijkheid en samenhang leeft ook sterk bij Julia. Ze verlaat als achttienjarige haar dorp om vrij te zijn, maar beseft ook dat ze nooit helemaal loskomt van de groep waartoe ze behoort. Ik hoef zelf ook niet zo nodig elke zondag met mijn moeder thee te drinken, hoewel ik veel van haar houd. Het is opnieuw een tegenstrijdig gevoel en verlangen: alleen willen zijn en toch verbonden.’
Claire Polders, Eeuwige kermis, Uitgeverij De Geus, ISBN 978 90 445 1690 6 (€ 18,90)
Eén gedachte over “INTERVIEW – Claire Polders – Eeuwige kermis – Het hunkeren naar echtheid is blijvend”