Volgens mijn nichtje van tien heeft het boek Kees de jongen een stomme titel: ‘Het is toch logisch dat Kees een jongen is?’ Kees is als meisjesnaam inderdaad zeldzaam, maar Sylvia Witteman zei al eerder: ‘Als je Kees de jongen leest, word je Kees. Ook als je een meisje bent’.
Uitgeverij Aerial Media was enthousiast over het idee om deze klassieker te hertalen als kinderboek. Volgens Tiny Fisscher, die deze taak op zich mocht nemen, is het boek nooit bedoeld geweest als kinderboek – al zou het er tegenwoordig gemakkelijk voor door kunnen gaan. ‘Het gaat over een twaalfjarige jongen met de gedachten, gevoelens en dromen van een twaalfjarige jongen, dus waarom zou het ook geen kinderboek kunnen zijn?’ vraagt Fisscher zich af. ‘Kinderen zullen zich goed kunnen identificeren met Kees, die graag gezien en gewaardeerd wil worden, en die dat in zijn fantasie in ieder geval voor elkaar bokst. Maar ook zijn onzekerheden kom je tegen, en zijn faalangst. Verder zal zijn geheime verliefdheid op Rosa Overbeek veel herkenbaarheid opleveren. En dan is het ook nog eens lekker zielig én hoopvol. Allemaal ingrediënten voor een prachtig kinderboek.’
Wat vind jij zelf zo bijzonder aan Kees de jongen?
‘Het boek gaat over de dromerige Kees Bakels, die in zijn fantasie heldendaden verricht en daarvoor bewonderd wordt door z’n omgeving. In het echt is hij een onzeker en verlegen jochie en durft hij niet zoveel. Maar in je fantasie kan alles, en Kees’ fantasieën zijn zo aanstekelijk opgeschreven dat je tijdens het lezen ongemerkt Kees wórdt. Ik herken mezelf enorm in hem. Ook ik had als kind dagdromen vanuit de universele wensgedachte “wat als…”. Wat als de koningin onze straat door zou rijden, juist op ons huisnummer zou aanbellen en zou zien dat ik heus niet zomaar een meisje was? Kees de jongen gaat ook over dit soort dagdromen. Tegelijkertijd krijg je een sfeervol kijkje in het stadse leven van honderd jaar geleden.’
Waarom zou de jeugd van tegenwoordig Kees de jongen interessant vinden?
‘Veel kinderen horen en lezen graag over hoe het leven vroeger was. Kees de jongen gaat over een schoolkind in de jaren tien van de vorige eeuw, maar het kernthema van het boek – opgemerkt en gewaardeerd willen worden – is universeel en van alle tijden. Toen ik het voor de eerste keer las was ik verkocht. Ik vond het lief en grappig en kon me goed in Kees inleven. Dat is ook de reden dat ik de onbedwingbare behoefte voelde om de taal wat op te frissen zodat het voor iedereen goed te lezen blijft. Anders zou over twintig jaar niemand meer weten wie Kees Bakels was.’
Je bent zelf kinderboekenschrijfster. Waarin bewonder jij Theo Thijssen?
‘Hij weet je met eenvoudig taalgebruik verhalen in te trekken over gewone mensenlevens. Of je nu De gelukkige klas, Het grijze kind of Kees de jongen leest, je identificeert je meteen met de hoofdpersonages. Thijssen heeft geen dure woorden of literaire hoogstandjes nodig om een goed verhaal te vertellen. Hij hield zelf helemaal niet van het opgeblazen gekwaak van mensen die zich meer voelden dan een ander. Dat komt ook tot uiting in zijn boeken.’
Zelf vind ik archaïsch taalgebruik, zoals je ziet in de boeken van Thijssen, juist mooi: ik vind dat we dat moeten koesteren.
‘Ik deel je mening, maar als je boeken die lang geleden zijn geschreven voor nieuwe generaties wilt behouden, kun je niet anders dan het taalgebruik opfrissen. Als Van den Vos Reynaerde alleen nog in middeleeuws Nederlands verkrijgbaar was, zou niemand het nog lezen. Als je hart hebt voor een boek en tijdens een hertaling zorgvuldig te werk gaat, kun je de sfeer en de toon van het oorspronkelijke werk prima bewaren. Een ouderwetse sfeer is ook weer te geven in meer hedendaags taalgebruik. Daarbij konden zoveel jaar geleden ouders bepaalde woorden nog aan hun kinderen uitleggen, omdat ze die woorden kenden. Nu weet echt niemand meer wat baaienvangen is. Uiteraard heb ik ook ouderwetse woorden gehandhaafd en waar nodig voetnootjes geplaatst.’
Waarom verdient Kees de jongen een plek in elke boekenkast?
‘Het boek is een ode aan de fantasie en ieder gevoelsmens zal zich in Kees kunnen herkennen. In mijn hertaling is het een boek geworden dat zowel door volwassenen als kinderen gelezen kan worden. Het is een fantastisch voorleesboek, ook voor scholen. Veel mensen lezen het trouwens vaker dan één keer. Het is dan een stuk praktischer om het gewoon in huis te hebben.’
Boekgegevens
Theo Thijssen en Tiny Fisscher, Kees de Jongen, Uitgeverij Aerial Media Company, ISBN 978 94 026 0011 7 (€ 14,99)
Dit interview verscheen eerder in de Boekenkrant, editie maart 2015
