Hartige cartoons volgens Kees van Kooten

Kees van Kooten was nog maar net begonnen aan een verzamelwerk van zijn favoriete cartoons toen hij werd geveld door een hartaanval. Leve het welwezen werd een verslag van ziekte en herstel en tegelijk een beschouwing over cartoons en humor. De Boekenkrant sprak met de schrijver over goede en flauwe cartoons.

Waar kwam het idee vandaan om een boek over uw favoriete cartoons te maken?
‘Dat idee bestond al langer. Jaco Groot van Uitgeverij De Harmonie en ik delen een liefde voor de Anglo-Amerikaanse humor. Ik had al eerder voor De Harmonie boeken gemaakt over Amerikaanse short stories (Mijn Plezierbrevier, 2006) en over de humoristische poëzie van Billy Collins (Zo wordt u gelukkig, 2010). Cartoons passen in dit rijtje.’

U wilde een boek maken over uw favoriete cartoonisten, maar eigenlijk gaat het in uw boek over een boekje met flauwe cartoons.
‘Ook! Ik was al begonnen met een boek over mijn geliefde cartoonisten waaronder Steinberg en Chas Addams, toen ik een hartaanval kreeg. Tijdens mijn herstel in het ziekenhuis deelde ik de kamer met een man die ik meneer Hartman heb genoemd. Meneer Hartman had bij de NS gewerkt. Hij gaf mij EnEsser-tjes, een humorboekje uit de jaren vijftig. De cartoons daarin vond ik ontroerend, maar nergens grappig. Zo flauw en zo keurig! Maar ze gaven wel aanleiding om mijn verhaal over cartoons te vertellen.’

Voor goede cartoons moest men in die tijd in Amerika zijn?
‘In Amerika waren ze in die tijd al veel verder met beeldtaal. Maar ook de satire was er beter ontwikkeld. Er kon daar veel meer. De absurde situaties die in Amerikaanse tekeningen wel konden, werden hier niet begrepen. Het was hier een braaf binnenhuisje. The New Yorker was de Parnassus voor cartoonisten. In de jaren zestig kwam in Nederland een omslag met mannen als Ton Smits, die ook een tijd voor The New Yorker gewerkt had.’

33 strip 1 Verwey - ZiekenhuistekeningToch haalt u in uw boek ook uit naar The New Yorker en vooral naar de huidige cartoonredacteur Bob Mankhoff.
‘Wat ik onbestaanbaar vind, is dat hij in zijn eentje beslist welke cartoons in het blad worden gepubliceerd. En dat hij vol trots zegt dat wat hij niet leuk vindt, niet leuk is. Het heeft tot een enorme humorloosheid geleid. Het gevoel voor humor van één man verpest het plezier van velen. Ik heb mijn abonnement opgezegd.’

Wat maakte de cartoons van de jaren vijftig zo goed?
‘Een cartoon was in die tijd een klein schilderijtje. Ieder detail was uitgewerkt. Over alles was nagedacht: wat voor jas iemand aan had, hoe de achtergrond eruit zag. Een tekenaar werkte daar dagen, soms een week, aan. Ik mis dat soort cartoons, het vakmanschap. Ik heb nooit meer het gevoel van: ‘Jeetje, wat is dat goed getekend zeg!’ De cartoons van Charlie Hebdo zijn goede satire, maar van de tekeningen ben ik niet kapot.’

Hoe belangrijk vindt u tekst in een cartoon?
‘Een goede tekening heeft geen tekst nodig. En als er wel tekst is, moet die prikkelen. Zoals de one liners van Peter van Straaten. Dat noem ik “teruglachers”. Hij gebruikt nooit dialogen. Wat de ene persoon zegt, is altijd een reactie op de vraag van een ander, die we als lezer niet zien en die we zelf invullen. De semi-heroïsche teksten van Glen Baxter in combinatie met zijn oude jongensboektekeningen, daar kan ik ook zeer van genieten.’

Waar zien we nu in Nederland nog goede cartoons?
‘In de Humo en de NRC staan elke week een plaat van Kamagurka en Herr Seele van een groot bekend schilderij dat ze enten op de actualiteit. Daarmee laten ze bijvoorbeeld met een schilderij van Giotto zien dat wat nu gebeurt, ook al in de Romeinse tijd onder Marcus Aurelius gebeurde. En dat is allemaal geschilderd. Dan denk ik: zo! Die jongens hebben de academie gedaan en satirisch is het ook goed.’

Gaat het standaardwerk over cartoons dat u oorspronkelijk beoogde te maken er alsnog komen?
‘Ik ben nu 75. Er zijn heel veel dingen die ik nog wil doen, die ik belangrijker vind. Met Leve het welwezen heb ik een topje van de ijsberg geschetst. Ik ben er dankbaar voor dat ik dat heb mogen doen. En dat er dankzij De Harmonie en Jaco nu zo’n mooi boekje ligt waarin ik wat cartoons heb kunnen laten zien, die mensen misschien nooit eerder zagen. Als ze die cartoonisten gaan googelen –  tegenwoordig kun je alles googelen – krijgen ze nog veel meer mooie tekeningen te zien. En allemaal gratis!’

Noot van de redactie: Informatie over alle genoemde tekenaars en voorbeelden van hun werk zijn te vinden op internet.

33 Cover Leve het welwezen

Boekgegevens

Kees van Kooten, Leve het welwezen, Uitgeverij De Harmonie, ISBN 978 90 761 7465 5 (€ 19,90)

Foto: Fred Debrock
Cartoon: Stefan Verwey

Dit interview verscheen eerder in de Boekenkrant, editie 2 november 2015.

Berichten gemaakt 5283

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Gerelateerde berichten

Type je zoekwoorden hierboven en druk op Enter om te zoeken. Druk ESC om te annuleren.

Terug naar boven