Lente in Praag vertelt over een turbulente familiegeschiedenis tegen de achtergrond van de 20e-eeuwse Praagse gebeurtenissen. Met de verschrikkingen van de familie nog te vers in het familiegeheugen, gaat toneelacteur Wouter Sternheim zijn grote liefde en zijn doordraaiende vader achterna op zoek naar het einde van Europa. Het raffinement waarmee Croiset een familie- en liefdesgeschiedenis verweeft met de Europese geschiedenis is indrukwekkend.
Hoezeer je het ook probeert, de verschrikkingen van de oorlog kun je nooit achter je laten. En ze proberen het, de ouders van Wouter Sternheim, aankomend gevierd toneelspeler. Elke poging om de periode bespreekbaar te maken, wordt door het echtpaar Sternheim consequent de kop ingedrukt. Op de dag dat hij het ouderlijk huis verlaat om te gaan studeren, blijkt waarom. Zijn ouders zijn zijn ouders niet. En het bedrog gaat verder. Het echtpaar Sternheim is nog niet zo gek lang een echtpaar. Het stel ontmoette elkaar bij het Centraal Station in Amsterdam, waar de overlevenden van de vernietigingskampen terugkwamen in Nederland. De oude Sternheim wachtte op zijn weggevoerde vrouw en kind. Moeder stapte uit de trein met een kind aan de hand. Het was niet haar eigen kind, het was haar toevertrouwd tijdens de reis. Ze zocht haar man, ze vond hem niet. De oude Sternheim zocht zijn vrouw en kind. Hij vond hen niet. Toen vonden de drie elkaar. Zonder vragen te stellen was een nieuw gezin ontstaan. [quote]‘Croiset vertelt met gevoel voor detail en theater.’[/quote] De verhalen over de invloed van grote collectieve gebeurtenissen op het kleine, individuele leven, vertelt Croiset met gevoel voor detail en theater. Van zijn decennialange ervaring als toneelacteur en regisseur, maakt hij vaardig gebruik door de gemoedstoestand in het Nederland van vlak na de oorlog en het Tsjecho-Slowakije tijdens de Praagse Lente te schetsen aan de hand van opgevoerde toneelvoorstellingen. Wouter maakt de Russische inval in augustus 1968 van zeer dichtbij mee en ook in dit conflict komt Croiset op de proppen met theatrale, ingezoomde beelden, wanneer een vrouw het oprukkende leger uitdaagt met een fotocamera:
‘Zie de toekomst jullie eens toelachen,
kijk naar mij, lach,lach naar mij, lach in de lens,
kom, het leven roept! Aangevoerd door de menigte,
die ritmisch begon te klappen, bleef ze dansend rondrennen.
Even stond ze stil om haar flitslicht uit te klappen,
en toen begon ze flitsend te fotograferen.
Huiverend keek Wouter toe. De tank kon geen kant meer op.’
Maar de toon van hoop houdt geen stand. De oorlog en het bedrog eisen hun tol. Wouters vader draait door, vertrekt uit Nederland, op zoek naar zijn overleden échte zoon. Pleegzoon Wouter reist hem achterna. De zoektocht, nota bene op een oude SS motorfiets is net zo zinloos als die van zijn vader. De man kan zich overal bevinden. Waar hij geweest is, laat hij mondjesmaat weten aan zijn vrouw, waar hij heen gaat is nauwelijks bekend. Maar Wouter gaat hem achterna, met Jarmila in de zijspan. Hoe dichter hij zijn pleegvader nadert, hoe meer het verleden hem in de houdgreep neemt.
De manier waarop Hans Croiset de schrijnende familiegeschiedenis, de onmogelijke liefdesrelatie en de verschrikkingen van de oorlog in de hand houdt en aan elkaar verbindt, is indrukwekkend. Zeer precies houdt hij de balans tussen de verhaallijnen in evenwicht. De controle die de personages kwijtraken, verliest Croiset nooit. Wat wil je, de man is regisseur. Maar de man is ook schrijver. Een zeer vakbekwaam schrijver.
Boekgegevens
Hans Croiset, Lente in Praag, Uitgeverij Cossee, ISBN 978 90 593 6391 5 (€ 19,90)
