Vorig jaar kreeg hij een eigen glossy, een documentaire over zijn leven en de titel Levend Erfgoedhouder. Nu is er een overzichtstentoonstelling van zijn werk. Stripmaker Dick Matena staat nog altijd volop in de belangstelling.
Dick Matena wordt wel de meest productieve striptekenaar van Nederland genoemd. Dat hier op z’n minst een kern van waarheid in zit, blijkt uit de overzichtstentoonstelling Getekend leven in het Haagse Museum Meermanno. Aan de hand van ruim tweehonderd originele tekeningen, schetsen, maar ook foto’s en brieven wordt een zo compleet mogelijke weergave gegeven van de ruim vijftig jaar durende carrière van deze tekenaar. Maar liefst vijf zalen heeft het museum hiervoor ter beschikking gesteld. Elke zaal toont een episode uit het leven en het werk van Matena, te weten de Studiojaren, de Oberonjaren, zijn periode als vrij kunstenaar, een intermezzo en de literaire jaren. Een overzicht van vijf decennia Dick Matena biedt tegelijkertijd ook een aardig beeld van de ontwikkelingen in het Nederlandse stripland van de afgelopen vijftig jaar. Ontwikkelingen waar Matena deel van uitmaakte en waarin hij niet zelden de aansporing van was.
De carrière van Dick Matena begint tijdens de hoogtijdagen van de Toonder Studio. In 1960 meldt hij zich op zeventienjarige leeftijd bij Marten Toonder, die zijn talent al snel onderkent. Matena werkt er mee aan de dagstrips van Heer Bommel en maakt de eerste strip onder eigen naam: Polletje Pluim. Vervolgens maakt hij de overstap naar de populaire jeugdstripbladen van uitgeverij Oberon, PEP en later Eppo. In die jaren maakt hij De Argonautjes, Grote Pyr en Kleine Pier.
Het is ook in deze periode dat hij steeds meer een eigen realistische stijl ontwikkelt. De striplezers van Eppo worden volwassen en het werk van Matena groeit met hen mee. Voor tijdschriften als Gummi, Titanic en Comics maakt hij onder andere Mythen (verhalen over beroemdheden zoals Marilyn Munroe en Hiichcock) en De prediker. Deze laatste strip is niet onomstreden, maar zorgt eind jaren zeventig wel voor een internationale doorbraak in Europa en in de Verenigde Staten.
In 1988 tekent Matena biografieën van kunstenaars en bewerkingen van klassiekers uit de Nederlandse jeugdliteratuur, zoals Kruimeltje, Dik Trom en Pietje Bell, om zich vervolgens ook op grote literaire werken te richten. Met name dankzij zijn verstripping van De avonden van Gerard Reve verwerft hij grote bekendheid, ook buiten de stripwereld. De manier waarop hij dit literaire werk integraal bewerkt tot een strip, is tot dan toe nooit eerder in Nederland gedaan. Ook Kaas en Het dwaallicht van Elsschot en Kort Amerikaans van Wolkers neemt hij onder handen.
Matena is duidelijk geen tekenaar die zich tevreden heeft gesteld met een eindeloze herhaling van eenzelfde trucje, waarin hij toevallig goed is. De tentoonstelling in Meermanno schetst een beeld van een kunstenaar die zichzelf en het medium waarvan hij gebruik maakt steeds opnieuw wil uitvinden. Zowel in zijn tekenwerk, maar ook in zijn thema’s en zijn manier van vertellen zoekt hij de grenzen. Het heeft geresulteerd in een oeuvre dat niet alleen groot is, maar ook bijzonder veelzijdig en van een constante hoge kwaliteit. Dat is een overzichtstentoonstelling meer dan waard.
Boeken over Matena
Bij de tentoonstelling Getekend Leven verschijnt een mooi geïllustreerd magazine met dezelfde titel. Net als de tentoonstelling is gekozen voor een indeling van vijf episodes. De tijd bij Toonder Studio, de jaren van de stripbladen, het vrije kunstenaarschap en zijn literaire verstrippingen komen allemaal aan bod. In het magazine is ook veel onbekend werk opgenomen, zoals illustraties, (zijn schaarse) reclamewerk en diverse covers.
Getekend leven is een mooie aanvulling op de vorig jaar verschenen 100 Pagina’s Dick. Dit koffietafelboek zet het volledige oeuvre van Dick Matena op een rij; van elke stripserie die hij ooit begon is een pagina opgenomen. Dat maakt duidelijk dat er nog veel van Matena’s werk nooit in boekvorm is verschenen. Van meesterwerk tot miskleun, het wordt allemaal aangestipt, aangevuld met meningen van vrienden en vakgenoten en een interview met Dick zelf.
Dick Matena – Getekend leven in Museum Meermanno, Den Haag. Tot en met 27 september 2015.
www.meermanno.nl
Foto: Rob van Eijck
Boekgegevens
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juli 2015
