Devaluatie van het priesterboord

De grote stilte, de nieuwe roman van de Ierse auteur John Boyne, vertelt het verhaal van een Ierse priester die na het misbruikschandaal in de katholieke kerk confronteerd wordt met zijn eigen verleden. ‘Ik heb altijd gezegd dat ik pas over Ierland zou schrijven als ik een goed verhaal te vertellen had,’ vertelt Boyne.

John Boyne brak in 2006 internationaal door met het jeugdboek De jongen in de gestreepte pyjama, een verhaal over de zoon van een Duitse militair die vriendschap sluit met een Joodse jongen.

In zijn nieuwe roman De grote stilte volgen we de Ier Odran Yates, die vol ambitie en hoop aan zijn nieuwe leven als priester begint. Als veertig jaar later de kerk onder grote druk staat door de onthullingen over seksueel misbruik wordt Yates geconfronteerd met zijn rol in deze kwestie en de veranderende houding van de maatschappij ten aanzien van geestelijken.

De openingszin van het boek, geschreven vanuit het perspectief van Yates, is pittig: ‘Pas toen ik ruim op middelbare leeftijd was ging ik me ervoor schamen een Ier te zijn.’ Boyne benadrukt dat hij zich niet kan vereenzelvigen met deze uitspraak. ‘In tegenstelling tot Odran Yates ben ik ontzettend trots op mijn Ierse achtergrond.’ Toch heeft het meer dan vijftien jaar en twaalf boeken geduurd voordat hij eindelijk een boek over zijn vaderland schreef. ‘Ik heb altijd gezegd dat ik pas over Ierland zou schrijven als ik een goed verhaal te vertellen had,’ aldus Boyne. ‘Het omvangrijke misbruikschandaal in de katholieke kerk bleek voor mij dit onderwerp te zijn.’

In 2009 verschenen twee omvangrijke rapporten die het misbruik door katholieke geestelijken in Ierland in kaart brachten. Het onderzoek en afwikkeling van deze zaken is nog steeds in volle gang. Boyne: ’Sinds de onthullingen aan het licht zijn gekomen is het taboe om de kerk te bekritiseren definitief doorbroken. Toch is mijn eigen visie is tijdens het schrijfproces niet veranderd. Ik geloof nog steeds dat de kerk een corrupt en kwaadaardig instituut is. Een instituut dat zijn eigen voorbestaan en economisch en politiek gewin boven het welzijn van zijn parochianen heeft gesteld. De goede intenties van Paus Franciscus ten spijt, hij is nog steeds omringd door mannen van de oude stempel met bekrompen wereldvisies.’

Boynes nieuwe roman gaat niet over de daders of slachtoffers van het misbruikschandaal. Boyne: ‘Ik vind het de taak van een schrijver om verhalen te vertellen die niet eerder voor het voetlicht zijn gebracht. Ik probeer dit te bereiken door te focussen op personages die misschien niet de meest voor de hand liggende hoofdpersonen zijn. Mijn grootste uitdaging tijdens het schrijven was dan ook om de goede aspecten van een instituut als de katholieke kerk te belichten. Ik kwam erachter dat er ontzettend veel goede mensen rondlopen die hun leven in dienst van de kerk hebben gesteld. Zij voelen zich net zo verraden door het misbruikschandaal als ieder ander. De hoofdpersoon Odran Yates behoort tot deze groep.’

De grote stilte is in zijn thuisland erg goed ontvangen, vertelt Boyne. ‘Het boek is mijn best verkochte volwassenenroman in Ierland. Natuurlijk zijn er mensen die moeite hebben met een fictief verhaal over seksueel misbruik. Er is bijvoorbeeld een priester die in The Irish Times een oproep plaatste om voor mij te bidden. Dat soort reacties kwamen voor mij niet als een verrassing.’ Tijdens het schrijfproces liep Boyne wel tegen een andere verrassing aan. ‘Omdat ik over mijn thuisland schreef, kreeg ik voor het eerst te maken met mijn persoonlijke herinneringen en mijn hoofd liep hiervan over. Veel van de scènes spelen zich namelijk af in een tijd en buurt waarin ik ben opgegroeid.’

Een van de terugkerende thema’s in Boynes werk is macht. Ook zijn volgende jeugdboek, The Boy at the Top of the Mountain, komt voort uit deze specifieke interesse. In dit boek gaat Boyne in op de gemakkelijke manier waarop de nazi’s in staat waren mensen te hersenspoelen. ‘Tijdens het schrijfproces heb ik niet specifiek dit thema in mijn achterhoofd,’ legt de schrijver uit. ‘Pas later ben ik gaan beseffen dat veel van mijn boeken inderdaad draaien om het contrast tussen macht en onschuld. Ik vind het interessant om de tegenstelling tussen mensen die deze macht uitoefenen en het effect van hun beslissingen op de gewone mens te onderzoeken.’ Deze fascinatie komt zowel in zijn romans als zijn jeugdboeken voor. ‘Ik vind het onderwerp en de thema’s in mijn jeugdverhalen net zo belangrijk als wanneer ik een roman voor volwassenen schrijf,’ aldus Boyne. ‘Veel van mijn jeugdboeken spelen zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ik vind het effect van deze gewelddadigheden op de geestelijke gesteldheid van kinderen een interessante invalshoek.’

John Boyne komt naar Nederland
Op 5 juni vindt de Boekenkrant Leesclub met John Boyne plaats. Tijdens deze avond krijg je de kans om in de bibliotheek van Uitgeverij Meulenhoff Boekerij met elkaar en met John Boyne te discussiëren over De grote stilte. Er is maar één manier om hierbij te zijn: stuur voor 1 mei jouw vraag voor John naar redactie@boekenkrant.com. De dertig meest originele inzendingen winnen een exemplaar van De grote stilte én tickets voor de Leesclub!

Foto: Richard Gilligan

Grote Stilte

Boekgegevens

John Boyne, De grote stilte, vertaling: Lucie van Rooijen, Uitgeverij Boekerij, ISBN 978 90 225 7041 8 (€ 19,99)

Dit interview verscheen eerder in de Boekenkrant, editie april 2015

Berichten gemaakt 5283

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Gerelateerde berichten

Type je zoekwoorden hierboven en druk op Enter om te zoeken. Druk ESC om te annuleren.

Terug naar boven