Frits van Oostrom ontvangt de Libris Geschiedenis Prijs 2018 voor zijn boek Nobel streven. Het onwaarschijnlijke maar waargebeurde verhaal van ridder Jan van Brederode. Terwijl de juryleden zich bogen over het beschreven verleden, dook ook de Boekenkrant de historie in, maar dan die van de prijs zelf.
Door Janneke Blok
Meeslepende geschiedschrijving
Annemarie Lavèn, hoofdredacteur van het Historisch Nieuwsblad en als secretaris en sinds kort ook jurylid betrokken bij de prijs. Ook bij het grote publiek ziet Lavèn tot haar grote vreugde een toenemende belangstelling voor geschiedenisboeken. ‘Mensen vinden bijvoorbeeld biografieën steeds interessanter. Ook hebben we het idee dat historici zich veel minder ongemakkelijk voelen als ze een goed geschreven verhaal afleveren. In hoeverre dat aan deze prijs toe te schrijven is, durf ik niet te zeggen, maar in het verleden werd daar door vakbroeders nog wel eens met enige argwaan naar gekeken. Je kreeg eigenlijk alleen erkenning als je boek in een Engelstalig academisch tijdschrift werd gepubliceerd. Zonde, want vaak doen historici heel belangwekkend onderzoek en wij vinden het belangrijk dat deze kennis ook daadwerkelijk bij het publiek terechtkomt.’
Dat is dan ook precies de reden waarom Frans Smits, Lavèns voorganger bij het Historisch Nieuwsblad die juni 2017 overleed, twaalf jaar geleden samen met zijn ‘partner in crime’ Martin Sommer van De Volkskrant, de prijs introduceerde als onderdeel van de Maand van de Geschiedenis. ‘Naast degelijkheid en originaliteit zijn toegankelijkheid en leesbaarheid voor een groot publiek de belangrijkste pijlers van de toekenning,’ aldus Lavèn. ‘We willen geschiedkundigen echt stimuleren hun onderzoek meeslepend te presenteren en zich daarvoor te bedienen van literaire technieken, zonder daarbij de waarheid te kort te doen.’
Eén winnaar
Aan oorspronkelijk Nederlandstalige historische boeken geen gebrek, want per jaar verschijnen er meer dan driehonderd. Aan de selectiecommissie de omvangrijke en verantwoordelijke taak hieruit een longlist van tien boeken te selecteren die aan alle criteria voldoen. Het resultaat is een mooie, maar zeer gevarieerde lijst. Van biografieën van de exotische danseres Mata-Hari en schrijver Jacob van Lennep tot een boek over de hbs en een onderzoek naar de verdeeldheid tussen Palestijnen onderling.
Hoe kiest de jury daaruit één winnaar? ‘Dat is best heel lastig,’ geeft Lavèn toe, die samen met zeven andere afgevaardigden van verschillende partijen en universiteiten tot een unaniem besluit moet komen. ‘Het is altijd appels met peren vergelijken, maar dat zal bij het vergelijken van literaire werken niet anders zijn. Daarom zoeken wij ook altijd een stevige voorzitter – dit jaar is dat Jeroen Dijsselbloem – die wel gewend is om in ingewikkelde gremia de scepter te zwaaien. Natuurlijk hebben alle juryleden zo hun eigen voorkeuren, maar over het bepalende publiekselement zijn we het over het algemeen wel eens. Dat maakt de bijeenkomsten ook zo bijzonder. Het zijn gewoon hele goede gesprekken over hele goede boeken.’
Wie kennen Selma en De stamhouder, om maar enkele titels te noemen, inmiddels niet, of in elk geval van horen zeggen? ‘Voor eerdere winnaars is deze prijs echt heel belangrijk geweest,’ vertelt Lavèn. ‘Sommigen zeggen zelfs dat het het hoogtepunt in hun carrière is geweest. Dat is wel wat ons in de organisatie ervan sterkt.’
Boekgegevens
Frits van Oostrom, Nobel streven. Het onwaarschijnlijke maar waargebeurde verhaal van ridder Jan van Brederode, Uitgeverij Prometheus, 384 pagina’s, ISBN 9789044640410 (€ 24,99)
