Paolo Giordano staat op zijn gemak een sigaret te roken op de Amsterdamse Herengracht. Het is een herfstachtige dag waarop de regen maar blijft stromen, maar dat vindt hij niet erg.
Iets in het verval dat de herfst met zich meebrengt spreekt hem aan, en maakt dat hij het het beste jaargetijde vindt voor een stad, of voor elke plaats eigenlijk. Deze wat bedachtzame houding komt ook naar voren in Giordano’s nieuwe roman Het zwart en het zilver. Het verhaal draait om een jong stel dat op eigen benen moet leren staan nadat de oude signora A. – hun oppas, huidhoudster, steun en toeverlaat – haar baan opzegt en langzaam maar zeker steeds meer afstand neemt van Nora en haar man. Net als Giordano’s eerdere boeken is ook Het zwart en het zilver grotendeels gebaseerd op zijn eigen leven.
Waarom is jouw werk zo persoonlijk?
‘Ik heb nog geen andere manier gevonden om een verhaal te beginnen dan vanuit mijn eigen leven en ervaring. Als ik terugkijk op mijn werk vanaf het begin, is het een soort herinnering van dingen die me zijn overkomen. Het is als het schrijven van een persoonlijk dagboek dat weergeeft hoe dingen steeds veranderen. Wel in bredere zin natuurlijk. Je vertelt niet precies wat er is gebeurd, maar je praat meer over een bepaald deel van je leven waar je doorheen bent gegaan.’
Als opdracht van Het zwart en het zilver schreef je: ‘voor het meisje met wie ik ga’. Wat is het verband met het verhaal?
‘Het personage Nora is gebaseerd op mijn vrouw. De reden dat de opdracht zo is geformuleerd, is omdat ik voor dit boek het beeld heb gebruikt van hoe ik haar zag toen we elkaar net hadden ontmoet. Het is gebaseerd op onze eerste jaren samen en gaat over de eerste romance en de eerste ontmoetingen. Signora A. is ook gebaseerd op een echt persoon, die ons hielp in ons huis vanaf het begin. Zij was, net zoals ik in het boek beschrijf, een soort getuige van onze relatie en onze liefde.’
Nora heeft een positieve invloed op het karakter van haar man. Is dat gegeven ook gebaseerd op de werkelijkheid?
‘Ik denk het. Ik sta altijd erg open voor veranderingen. Vooral gedurende de eerste twintig jaar van je leven heb je een heel strikt idee van wie je bent, maar soms vind je iemand die je laat zien dat je niet alleen bent wie je dacht dat je was, en die een compleet nieuwe, onverwachte kant van je opent. In het boek gaat het veel over een bepaalde compensatie die twee richtingen uit gaat. Dat is wonderbaarlijk. Je zoekt naar iets wat je niet hebt, en dan toont de ander dat het in jezelf zit, maar dat je niet wist dat het er was. Dat is wat mij overkwam met haar.’
[quote]‘Het personage Nora is gebaseerd op mijn vrouw. Ik heb voor dit boek het beeld gebruikt van hoe ik haar zag toen we elkaar net hadden ontmoet.’[/quote]
De roman bevat veel situatiebeschrijvingen en weinig actie en dialogen. Het voelt alsof de hoofdpersoon aan een stuk door praat over Signora A., om de herinnering aan haar vast te leggen. Waarom heb je voor deze vorm gekozen?
‘Het is inderdaad geen plotgedreven verhaal. Het verhaal bestaat uit een stroom aan gedachten, waarbij de scènes voortkomen uit een associatieve manier van denken. Deze vorm stelde me in staat om alle losse herinneringen en gebeurtenissen in een raamwerk te plaatsen. Het leek net of de gebeurtenissen doordat ik ze uitkoos werkelijker werden, echter. Het boek is een soort fotoalbum van een bepaalde periode in onze relatie, waar we later weer naar terug kunnen bladeren.’
Je schrijft veel over eenzaamheid en menselijke relaties. Welk aspect daarvan vind je het interessantst?
‘Uiteindelijk hebben we allemaal een heel persoonlijk idee van iedereen die we kennen. Maar wanneer iemand een onvoorspelbare richting op gaat, zijn we dan ruimhartig genoeg en beschikken we over voldoende fantasie om hem te volgen en ons beeld van hem aan te passen? Of blijven we hangen in hetzelfde idee en houden we vast aan een geest uit het verleden? Dat is iets wat ik heel erg probeer uit te vinden op dit moment en het is waarschijnlijk hetgene waarover ik ga schrijven.’
Het lijkt erop alsof Giordano net een groot keerpunt in zijn leven achter de rug heeft, dat is bezegeld door het verschijnen van Het zwart en het zilver. Voorlopig verschijnt er dan ook geen nieuw werk van de auteur. ‘Voor mijn nieuwe boek denk ik dat ik wel vijf jaar moet wachten, misschien zelfs meer’, zegt hij. ‘Er moeten heel veel stukjes samenkomen, en zolang ze nog niet allemaal samen zijn, kun je niet echt beginnen’. Eén van die stukjes is echter al bekend en bevindt zich in Amsterdam: Giordano gaat voor het eerst in twintig jaar naar het Anne Frank Huis. Zijn instinct zegt hem dat hij juist daar langs moet gaan, onderweg naar een nieuw verhaal.
Paolo Giordano is op vrijdag 14 november op het Crossing Border Festival in Den Haag, waar hij wordt geïnterviewd door Anna Drijver.
De Boekenkrant is mediapartner van Crossing Border.
Boekgegevens
Paolo Giordano, Het zwart en het zilver, vertaling: Mieke Geuzebroek en Pietha de Voogd, uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 978 90 234 8719 7 (€ 16,90)
Foto: David Mauricio Schwartz
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie november 2014.
