Hoe bespreek je een roman die qua vorm niet op een roman lijkt, maar meer weg heeft van een literaire lappendeken?
‘Een Ander Boek’ is opgebouwd uit een verzameling van absurde lijstjes, reclames, dialogen en verhalen en voldoet dus niet aan het typische romanbeeld. Als lezer beland je voortdurend in een ander boek – precies wat het omslag in Drostestijl belooft. Deze bijzondere constructie heeft door de plotselinge overgangen van bijvoorbeeld een handleiding voor een tijdmachine naar neologismen uit een brandweerwoordenboek niet alleen een vervreemdend effect, maar zorgt ook voor een boek dat zo grappig is dat hardop lachen onontkoombaar blijkt.
Naast de lijstjes (’10 dingen die je kunt doen met grind ‘, ’10 zojuist door een stoomwals overreden niet-bestaande koppels’) en bizarre dialogen (de dialoog in de dierenwinkel is een aanrader) zorgt ook de ‘hoofdpersoon’ van ‘Een Ander Boek’ voor een groot gedeelte van de humoristische inbreng. Deze ‘hoofdpersoon’, Ridder Vago, heeft de opdracht tot het schrijven van Een Ander Boek gegeven, maar is zelf zo saai dat hij eigenlijk geen avonturen beleeft. Hij leest liever een boekje en blijft lekker thuis; een groot deel van ‘Een Ander Boek’ is in feite een verslag van zijn leesmateriaal.
Met een niet-uitvoerende hoofdpersoon is in principe niets mis (Frits van Egters is hiervan een prima voorbeeld) , maar dan moet hij zich in dit geval wel aan zijn contract (eveneens in het boek te vinden) houden. Ridder Vago heeft helaas niet helemaal doorgekregen dat hij voor pagina 100 de rekening dient te betalen, en wordt daarom na uitblijven van de betaling hardhandig naar de krochten van de voetnoten verbannen. Over zijn eigen verhaal heeft hij vanaf dat moment niets meer te zeggen, en hij kan enkel nog commentaar op de schrijvers leveren: ‘Zijn ze nu een ander boek gaan schrijven zonder mij erin?’. Dit levert een hilarische situatie op, waarin ridder Vago de schrijvers ervan beschuldigt alle samenhang over boord te hebben gegooid (‘Trouwens, het boek mist structuur. Het lijkt of ze nu alleen nog maar losse stukjes achter elkaar plaatsen.’) en met zijn manager discussieert over een oplossing.
Ondertussen vliegen de dialogen en lijstjes je nog steeds om de oren, de één nog absurder dan de ander: de connectie met de heren van Monty Python is door de fan dan ook snel gemaakt. De hulpeloze Ridder Vago doet verdacht veel denken aan Brian uit Life of Brian en de dialoog in de dierenwinkel lijkt met het ‘overleden konijn’ een ode aan de Dead Parrot sketch uit Monty Python’s Flying Circus. De humor van ‘Een Ander Boek’ is net zo bizar als de Pythoneske humor, en dat maakt het een heerlijk boek om te lezen.
‘Een Ander Boek’ mag op het eerste gezicht misschien overkomen als een totale chaos zonder enige samenhang, maar wie het boek nogmaals leest zal zien dat Ronald Snijders en Fedor van Eldijk er wel degelijk in zijn geslaagd om alle fragmenten aan elkaar te verbinden. Soms is dit heel subtiel, in de vorm van personages die vaker de revue passeren, maar de manier waarop Ridder Vago gedurende het hele boek tevoorschijn komt, is zo slim vormgegeven dat er toch een verhaal met een rode draad ontstaat. Mocht je ‘Een Ander Boek’ gaan lezen, probeer dan zeker om de structuur wat nader uit te pluizen: dat is het helemaal waard.
Ronald Snijders & Fedor van Eldijk, Een Ander Boek, Uitgeverij de Harmonie, ISBN 978 90 761 6833 3 (€ 17,90)
